සිරි ගුනසිංහ
[මෙහි දැක්වෙන ලිපිය මහාචාර්ය සිරි ගුනසිංහ අදට ඔබින බස නමැති ලිපි සංග්‍රහය සඳහා ලියූවක්. අදට ඔබින බස - අවුරුදු පනහක (1947 - 1997) භාශා ලිපි, සංස්කරනය අජිත් තිලකසේන, ඇස්. ගොඩගේ සහ සහෝදරයෝ, කොළඹ, 1997. ISBN 955-20-2450-1]
බාසාව උපකරනයක් පමනක්ය කියන කතාව බාසාව අවතක්සේරු කිරීමක් නෙවෙයි. බාසාවකින් අපි ප්‍රයෝජන ගන්නේ වෙන යම්කිසි උපකරනයකින් ඒ උපකරනයට ආවේනික ප්‍රයෝජන ගන්න ආකාරයටයි. බාසාව පූජා වස්තුවක් නෙවෙයි. ඒකට වන්දනාමාන කරන්න ඕන නැහැ. එහෙම වන්දනාමාන කරන අය ඉන්නවා ඇති, පොත්වලට වඳින මිනිස්සු ඉන්නවා වගේ. වැඳීමයි අගය කිරීමයි කියන්නෙ දෙකක්. බාසාව අගය කරන්න ඕන. ඒ කියන්නෙ බාසාවෙන් අපි ලබාගන්න ප්‍රයෝජනය අගය කරනවා වගේ ඒ ප්‍රයෝජනය ලබාගන්න උපකාර කල බාසාවත් අගය කරන්න ඕනෑ. ඒක ඇත්ත වසයෙන් ම අපි කවුරුත් දැනුවත්ව හරි නොදැනුවත්ව හරි කරනවා. අපි බාසාවක් ඉගෙන ගෙන ඒක විභාග කරලා ඒකෙ වියාකරනය විග්‍රහ කරලා, ඒ පිලිබඳ ලිපි ලේඛන ලියන්නේ ඒ අගය කිරීම නිසයි. එහෙම බාසාව අගය කරන්න උවමනාවක් නැත්තං, වියාකරනයවත් බාසාවේ ඉතිහාසය වත් අදාල ශෛලිය වත් ගැන පොඩිත්තක් වත් වෙහෙස මාන්සි වෙන්නෙ නැතුව බාසාව පරිහරනය කරන්න පුලුවං.
සිංහල බාසාව ගැන හිතුවොත් සිංහල පරිහරනය කරන මිනිස්සුන්ගෙන් ඉතාම කුඩා සුලුතරයක් විතරයි (මට හිතෙන්නෙ) ඔය වියාකරනය, ශෛලිය, ඉතිහාසය ආදිය ගැන හිතා මතා හරි පුරුද්දෙන් හරි බාසාව පරිහරනය කරන්නෙ. ඒ උගත් විදග්ධ පක්ෂයේ අය උනත් ප්‍රසිද්ධ කතාවක් කරනකොට බාසාවේ ඔය ශිෂ්ට කියන අංග ගැන හිතන්නෙ නැහැ. "නෝනාවරුනි, මහත්වරුනි, මම සිංහල ව්‍යාකරනය ගැන අදහස් කීපයක් ප්‍රකාශ කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙමි" වගේ වාක්යයක් කියනවා මම අහල නැහැ. ලියන බව ඇත්ත. නමුත් කියන්නෙ නැහැ. කියන්නෙ "නෝනාවරුනි, මහත්වරුනි, මම සිංහල වියාකරනය ගැන අදහස් කීපයක් ප්‍රකාශ කරන්න බලාපොරොත්තු වෙනවා." මේ වාක්ය දෙකෙන් ම කෙරෙන්නෙ එක ම දේ. යම්කිසි කාරනයක් කීමයි. ප්‍රවුර්තියක් ප්‍රකාශ කිරීමයි. උගත් පක්ෂයේ අය කියන්නෙ පලමුවෙනි වාක්යය තමයි හරි, දෙවෙනි වාක්යය වැරදියි කියන එකයි. වාක්ය දෙකෙන් ම අවශ්ය සේවය සිද්ද වෙනව නං එකක් හරිය, අනික වැරදිය කියන එක තේරුමක් නැති කතාවක්. ඒ ගොල්ල පලමුවෙනි වාක්යය හරි කියන්නෙ ඒකෙ තියෙන වියාකරනෙ ඒ ගොල්ල හරි කියල පිලිගත්තු වියාකරනෙ නිසයි. සම්මත වියාකරනය, සම්භාව්‍ය වියාකරනය ඒ දෙවෙනි වාක්යයේ නැති නිසා ඒ වාක්යය වැරදියි කියනව. මෙතන ලස්සන වැඩක් සිද්ද වෙනවා. පලවෙනි වාක්යය ලියන්න හරි, කියන්න හරි නැහැ. දෙවෙනි වාක්යය කියන්න හරි, ලියන්න හරි නැහැ. මේක නියායක් නැති කතාවක්. එක ම දේ එක වර ම හරි වෙන්නත් වැරදි වෙන්නත් බැහැ. එක්කෝ හරි, එක්කෝ වැරදි. මෙතෙන්දී උගත් පක්ෂයේ අය කියන්නෙ එකක් එක වැඩේකට හරි, අනික වෙන වැඩේකට හරි කියලයි. නමුත් ඇත්ත ඒක නෙවෙයි. එකක් එක වැඩේකට පමනක් හරි, අනික වැඩ දෙකට ම හරි කියන එකයි ඇත්ත. මේ ඇත්තට තව එකක් එකතු කරන්න තියෙනවා. එකක් ටික දෙනෙකුට විතරක් හරි. අනික ඔක්කෝටම හරි කියන එකයි ඒ. එහෙම නං අපි ඉවත දාන්න ඕන දෙවෙනි වාක්යය නෙවෙයි පලමුවෙනි වාක්යය.
බාසාවකිං සිද්ද වෙන සේවය තමයි අදහස් ප්‍රකාශ කිරීම: හැඟීම් එලි කිරීම. මේ සේවය වෙන වෙන ක්‍රමවලිනුත් ලබාගන්න පුලුවනි. නමුත් කතා කරන බාසාවෙන් තරං හොඳට බැහැ. සමාජයේ සාමාජිකයන් අතර සම්බන්ධය ඇති වෙන්නෙ බාසාව නිසයි. ඒ වගේ ම වාදබේද ඇති වෙන්නෙත් බාසාව නිසා තමයි. එහෙම බැලුවොත් සමාජය කියන එක පවතින්නේ අපේ අදහස් උදහස් ප්‍රකාශ කරන්න අපට තියෙන ශක්තිය අනුවයි කියල කියන්න පුලුවනි. සමාජයේ බහුතරය තමන්ගේ අදහස් ප්‍රකාශ කරන්නෙ ලිවීමෙන් නෙවෙයි කතාවෙන්ය කියන එක කවුරුත් දන්නවා. සමාජයේ පැවැත්මට ලේඛනයට වැඩිය අවශ්ය වෙන්නෙ කථනය කියන එක සාධාරන අදහසක්. ඉහතින් සඳහන් කල විදිහට ලියන බාසාවෙන් කතා කරන්න බැරි නිසාත් කතාකරන බාසාවෙන් ලියන්න පුලුවන් නිසාත් අපේ සංස්කෘතික ප්‍රගතියට පදනම කරගත යුත්තේ කතා කරන බාසාව කියන එකත් ඒ වගේම සාධාරන කියමනක්.
ඒ උනත් උගත් බොහොම දෙනෙක් කතා කරන බාසාවෙන් ලියන්න කැමති නැහැ. ඒ අකමැත්තට එක් එක්කෙනා එක එක හේතු ගෙන හැර පානවා.
කතා කරන බාසාව අව්යක්තයි, වියාකරන විරෝදියි; නැත්නම් වියාකරනයක් නැහැ, ශාස්ත්‍රීය ලේඛනයට යෝග්ය නැහැ ආදිය බොහෝ වෙලාවට සඳහන් කරන හේතුයි. මේ අදහස් හේතු රහිතයි කියන එක තහවුරු කරන්න ඒ තරං අමාරුවක් නැහැ. නමුත් ඊට කලින් අපි බලන්න ඕන උදේ හිටන් රෑ වන කං කතා කරන බාසාවෙන් වැඩ කටයුතු කරන මිනිස්සු මොකක් හරි ලියනකොට ඒ බාසාවට විරුද්ද වෙන්නේ ඇයි කියන ප්‍රශ්නය ගැන. ඉහත සඳහන් කල හේතු එකක් වත් නෙවෙයි මේ විරෝදයට හේතුව කියන එක මේ ලිපිය කියවනකොට තේරේවි. කතා කරන බාසාවෙන් ලිව්වොත් තමන්ගෙ විදග්ධ භාවය නැසී යාවි කියන බය කියන එකයි හේතුව හැටියට මට පේන්නෙ. විදග්ධයෝ කතා කරන බාසාවෙන් ලිව්වොත් කිව්වොත් අවිදග්ධයින්ගේ තත්වයට පත්වෙන්න සිද්ද වෙනවා. ඒක තමං ඉන්න උසස් තත්වයෙන් අවස්ථාවට සුදුසු ආකාරයට පහතට බැසීමක්. මහපාරේ වැඩ, කඩසාප්පුවලින් බඩු මුට්ටු ටික ගන්න එක, ගෙදර දොර එදිනෙදා වැඩ කටයුතු ආදී පුහුදුන් වැඩ ටික කරගත්තට පස්සෙ ඒ බාසාවෙන් වැඩක් නැහැ. ඒ බාසාව උවමනා වෙන්නේ දෙවෙනි ගනයේ නැත්තං අවිදග්ධ ගනයේ වැඩපලවලට පමනයි. උත්තම ගනයේ වැඩවලට ගත යුත්තේ ලියන බාසාවයි. මෙතන තියෙන්නේ යටත් විජිත සමයේත්, නිදහස ලැබුවාට පස්සෙ කලක් යන තුරුත් තිබුන නෝනලා මහත්තයලාගෙ ඉංගිරිසියත් කුස්සි අම්මගෙ බාසාවත් අතර තිබුනු විදිහේම වෙනසක් වගෙයි කියා කෙනෙකුට පෙනෙන්න පුලුවන්. ඇත්තට ම තියෙන්නෙ ඒ වගේ වෙනසක් තමයි. උස් පහත් බේදයක්. සමාජ බේදයක්. මේකට හොඳ උදාහරන ඕනෙ තරමක් ශාස්ත්‍රීය කියන පොත් පත් ලිපි ලේඛනවලින් හොයා ගන්න පුලුවනි. ඒවා තේරුං ගන්න ශබ්දාර්නවයක්, රුවන්මල් නිගන්ඩුවක්, ශබ්දකෝෂ කීපයක් ආදිය අවශ්යයි කියලා මට හිතෙනවා.
සාමාන්ය සිංහල පාඨකයා වෙහෙසට පත් කරන බාසාවක් තමයි කුමාරතුංග මහත්තයාගෙන් (විදග්ධ බාසාවෙන් නං ඕක කියන්න ඕන කුමාරතුංගයන්ගෙන් කියලයි) ආරම්බ වුනු හෙලය. මේ හෙලය පොලොන්නරු කාලෙත්, දඹදෙනි කාලෙත් තිබුනැයි කියන කතාවත් ගී කාව්ය ලියල තියෙන්නෙ ඒ බාසාවෙන් ය කියන කතාවත් ඇත්ත උනත් ඒක මේ විසිවෙනි ශත වර්ෂයේ තේරුමක් ඇති කතාවක් කියලා හිතන්න අමාරුයි. ඒ යුගවලින් පස්සෙ මේ වගේ බාසාවක් ලංකාවේ බාවිතා උන වගක් දැන ගන්න නැහැ. නුවර රාජධානි කාලයෙවත් ඊට මෙපිට වත් "හෙල හවුල" බිහි වෙනකල් මෙහෙම බසක් ලංකාවෙ නං තිබුනෙ නැහැ කියන එකයි මම නං දන්නෙ. ඇයි කුමාරතුංග මහත්තයා මේ ව්යවහාරයේ නැති බාසාවක් සකස් කලේ. ඒ කාලයේ පොත් පත් ලිවීමට යොදා ගත්ත සංස්කෘත බහුල බාසාවට තිබුනු අප්‍රසාදය නිසා වෙන්න පුලුවනි. ලිවීමට කියවීමට ඒ වැඩෙන් ලැබුනු ප්‍රයෝජනය මොකක් උනත් ඇත්ත වසයෙන් සිද්ද උනේ තවත් විදග්ධ ලේඛක කල්ලියක් බිහි වීම පමනයි. කුමාරතුංග මහතා සිංහල කතා කරන මිනිස්සුන්ගෙ බාසාවට ඇහුං කං දුන්න නං කොයිතරං වැදගත් සේවයක් සිද්ද වෙන්න තිබුනාද කියන එක හොඳ ප්‍රශ්නයක්.
කතා කරන බාසාව අව්යක්තයි, ශාස්ත්‍රීය ලේඛනයට සුදුසු නැතැයි කියන කතාවෙන් අදහස් කරන්නෙ මොකක්ද කියලා තේරුම් ගන්න අමාරුයි. අව්යක්ත කියන වදනයෙන් පාන්ඩිත්යය, බහුශ්‍රැත බව, දැන උගත් කම ආදිය නැහැයි කියලා අදහස් කරනවා නං එතන වෙන්නේ වස වැරැද්දක්. පාන්ඩිත්යය වගේ දේවල් තියෙන්නෙ බාසාවෙ නෙවෙයි. ඒ කියන්නෙ වචනවල වත් වියාකරනයේ වත් නෙවෙයි. පාන්ඩිත්යය තියෙන්නෙ කියන දේවල. පාන්ඩිත්යය ප්‍රකාශ කරන්න අවශ්ය වචන නැන්නම් තියෙන තැනකිං ඒ වදන ඈඳා ගන්න පුලුවං. සංස්කෘත, පාලි, විදග්ධ සිංහල, දෙමල, නැත්තං ඉංගිරිසි බාසාවෙන් ඒ අවශ්ය වචන සොයාගන්න පුලුවං. ඒක සිංහල බාසාවේ ඉතිහාසය දන්න ඕනෑ ම කෙනෙක් දන්න දෙයක්.
සිංහල බාසාව ගැන හිතුවොත් සිංහල පරිහරනය කරන මිනිස්සුන්ගෙන් ඉතාම කුඩා සුලුතරයක් විතරයි (මට හිතෙන්නෙ) ඔය වියාකරනය, ශෛලිය, ඉතිහාසය ආදිය ගැන හිතා මතා හරි පුරුද්දෙන් හරි බාසාව පරිහරනය කරන්නෙ. ඒ උගත් විදග්ධ පක්ෂයේ අය උනත් ප්‍රසිද්ධ කතාවක් කරනකොට බාසාවේ ඔය ශිෂ්ට කියන අංග ගැන හිතන්නෙ නැහැ. "නෝනාවරුනි, මහත්වරුනි, මම සිංහල ව්‍යාකරනය ගැන අදහස් කීපයක් ප්‍රකාශ කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙමි" වගේ වාක්යයක් කියනවා මම අහල නැහැ. ලියන බව ඇත්ත. නමුත් කියන්නෙ නැහැ. කියන්නෙ "නෝනාවරුනි, මහත්වරුනි, මම සිංහල වියාකරනය ගැන අදහස් කීපයක් ප්‍රකාශ කරන්න බලාපොරොත්තු වෙනවා." මේ වාක්ය දෙකෙන් ම කෙරෙන්නෙ එක ම දේ. යම්කිසි කාරනයක් කීමයි. ප්‍රවුර්තියක් ප්‍රකාශ කිරීමයි. උගත් පක්ෂයේ අය කියන්නෙ පලමුවෙනි වාක්යය තමයි හරි, දෙවෙනි වාක්යය වැරදියි කියන එකයි. වාක්ය දෙකෙන් ම අවශ්ය සේවය සිද්ද වෙනව නං එකක් හරිය, අනික වැරදිය කියන එක තේරුමක් නැති කතාවක්. ඒ ගොල්ල පලමුවෙනි වාක්යය හරි කියන්නෙ ඒකෙ තියෙන වියාකරනෙ ඒ ගොල්ල හරි කියල පිලිගත්තු වියාකරනෙ නිසයි. සම්මත වියාකරනය, සම්භාව්‍ය වියාකරනය ඒ දෙවෙනි වාක්යයේ නැති නිසා ඒ වාක්යය වැරදියි කියනව. මෙතන ලස්සන වැඩක් සිද්ද වෙනවා. පලවෙනි වාක්යය ලියන්න හරි, කියන්න හරි නැහැ. දෙවෙනි වාක්යය කියන්න හරි, ලියන්න හරි නැහැ. මේක නියායක් නැති කතාවක්. එක ම දේ එක වර ම හරි වෙන්නත් වැරදි වෙන්නත් බැහැ. එක්කෝ හරි, එක්කෝ වැරදි. මෙතෙන්දී උගත් පක්ෂයේ අය කියන්නෙ එකක් එක වැඩේකට හරි, අනික වෙන වැඩේකට හරි කියලයි. නමුත් ඇත්ත ඒක නෙවෙයි. එකක් එක වැඩේකට පමනක් හරි, අනික වැඩ දෙකට ම හරි කියන එකයි ඇත්ත. මේ ඇත්තට තව එකක් එකතු කරන්න තියෙනවා. එකක් ටික දෙනෙකුට විතරක් හරි. අනික ඔක්කෝටම හරි කියන එකයි ඒ. එහෙම නං අපි ඉවත දාන්න ඕන දෙවෙනි වාක්යය නෙවෙයි පලමුවෙනි වාක්යය.
බාසාවකිං සිද්ද වෙන සේවය තමයි අදහස් ප්‍රකාශ කිරීම: හැඟීම් එලි කිරීම. මේ සේවය වෙන වෙන ක්‍රමවලිනුත් ලබාගන්න පුලුවනි. නමුත් කතා කරන බාසාවෙන් තරං හොඳට බැහැ. සමාජයේ සාමාජිකයන් අතර සම්බන්ධය ඇති වෙන්නෙ බාසාව නිසයි. ඒ වගේ ම වාදබේද ඇති වෙන්නෙත් බාසාව නිසා තමයි. එහෙම බැලුවොත් සමාජය කියන එක පවතින්නේ අපේ අදහස් උදහස් ප්‍රකාශ කරන්න අපට තියෙන ශක්තිය අනුවයි කියල කියන්න පුලුවනි. සමාජයේ බහුතරය තමන්ගේ අදහස් ප්‍රකාශ කරන්නෙ ලිවීමෙන් නෙවෙයි කතාවෙන්ය කියන එක කවුරුත් දන්නවා. සමාජයේ පැවැත්මට ලේඛනයට වැඩිය අවශ්ය වෙන්නෙ කථනය කියන එක සාධාරන අදහසක්. ඉහතින් සඳහන් කල විදිහට ලියන බාසාවෙන් කතා කරන්න බැරි නිසාත් කතාකරන බාසාවෙන් ලියන්න පුලුවන් නිසාත් අපේ සංස්කෘතික ප්‍රගතියට පදනම කරගත යුත්තේ කතා කරන බාසාව කියන එකත් ඒ වගේම සාධාරන කියමනක්.
ඒ උනත් උගත් බොහොම දෙනෙක් කතා කරන බාසාවෙන් ලියන්න කැමති නැහැ. ඒ අකමැත්තට එක් එක්කෙනා එක එක හේතු ගෙන හැර පානවා.
කතා කරන බාසාව අව්යක්තයි, වියාකරන විරෝදියි; නැත්නම් වියාකරනයක් නැහැ, ශාස්ත්‍රීය ලේඛනයට යෝග්ය නැහැ ආදිය බොහෝ වෙලාවට සඳහන් කරන හේතුයි. මේ අදහස් හේතු රහිතයි කියන එක තහවුරු කරන්න ඒ තරං අමාරුවක් නැහැ. නමුත් ඊට කලින් අපි බලන්න ඕන උදේ හිටන් රෑ වන කං කතා කරන බාසාවෙන් වැඩ කටයුතු කරන මිනිස්සු මොකක් හරි ලියනකොට ඒ බාසාවට විරුද්ද වෙන්නේ ඇයි කියන ප්‍රශ්නය ගැන. ඉහත සඳහන් කල හේතු එකක් වත් නෙවෙයි මේ විරෝදයට හේතුව කියන එක මේ ලිපිය කියවනකොට තේරේවි. කතා කරන බාසාවෙන් ලිව්වොත් තමන්ගෙ විදග්ධ භාවය නැසී යාවි කියන බය කියන එකයි හේතුව හැටියට මට පේන්නෙ. විදග්ධයෝ කතා කරන බාසාවෙන් ලිව්වොත් කිව්වොත් අවිදග්ධයින්ගේ තත්වයට පත්වෙන්න සිද්ද වෙනවා. ඒක තමං ඉන්න උසස් තත්වයෙන් අවස්ථාවට සුදුසු ආකාරයට පහතට බැසීමක්. මහපාරේ වැඩ, කඩසාප්පුවලින් බඩු මුට්ටු ටික ගන්න එක, ගෙදර දොර එදිනෙදා වැඩ කටයුතු ආදී පුහුදුන් වැඩ ටික කරගත්තට පස්සෙ ඒ බාසාවෙන් වැඩක් නැහැ. ඒ බාසාව උවමනා වෙන්නේ දෙවෙනි ගනයේ නැත්තං අවිදග්ධ ගනයේ වැඩපලවලට පමනයි. උත්තම ගනයේ වැඩවලට ගත යුත්තේ ලියන බාසාවයි. මෙතන තියෙන්නේ යටත් විජිත සමයේත්, නිදහස ලැබුවාට පස්සෙ කලක් යන තුරුත් තිබුන නෝනලා මහත්තයලාගෙ ඉංගිරිසියත් කුස්සි අම්මගෙ බාසාවත් අතර තිබුනු විදිහේම වෙනසක් වගෙයි කියා කෙනෙකුට පෙනෙන්න පුලුවන්. ඇත්තට ම තියෙන්නෙ ඒ වගේ වෙනසක් තමයි. උස් පහත් බේදයක්. සමාජ බේදයක්. මේකට හොඳ උදාහරන ඕනෙ තරමක් ශාස්ත්‍රීය කියන පොත් පත් ලිපි ලේඛනවලින් හොයා ගන්න පුලුවනි. ඒවා තේරුං ගන්න ශබ්දාර්නවයක්, රුවන්මල් නිගන්ඩුවක්, ශබ්දකෝෂ කීපයක් ආදිය අවශ්යයි කියලා මට හිතෙනවා.
සාමාන්ය සිංහල පාඨකයා වෙහෙසට පත් කරන බාසාවක් තමයි කුමාරතුංග මහත්තයාගෙන් (විදග්ධ බාසාවෙන් නං ඕක කියන්න ඕන කුමාරතුංගයන්ගෙන් කියලයි) ආරම්බ වුනු හෙලය. මේ හෙලය පොලොන්නරු කාලෙත්, දඹදෙනි කාලෙත් තිබුනැයි කියන කතාවත් ගී කාව්ය ලියල තියෙන්නෙ ඒ බාසාවෙන් ය කියන කතාවත් ඇත්ත උනත් ඒක මේ විසිවෙනි ශත වර්ෂයේ තේරුමක් ඇති කතාවක් කියලා හිතන්න අමාරුයි. ඒ යුගවලින් පස්සෙ මේ වගේ බාසාවක් ලංකාවේ බාවිතා උන වගක් දැන ගන්න නැහැ. නුවර රාජධානි කාලයෙවත් ඊට මෙපිට වත් "හෙල හවුල" බිහි වෙනකල් මෙහෙම බසක් ලංකාවෙ නං තිබුනෙ නැහැ කියන එකයි මම නං දන්නෙ. ඇයි කුමාරතුංග මහත්තයා මේ ව්යවහාරයේ නැති බාසාවක් සකස් කලේ. ඒ කාලයේ පොත් පත් ලිවීමට යොදා ගත්ත සංස්කෘත බහුල බාසාවට තිබුනු අප්‍රසාදය නිසා වෙන්න පුලුවනි. ලිවීමට කියවීමට ඒ වැඩෙන් ලැබුනු ප්‍රයෝජනය මොකක් උනත් ඇත්ත වසයෙන් සිද්ද උනේ තවත් විදග්ධ ලේඛක කල්ලියක් බිහි වීම පමනයි. කුමාරතුංග මහතා සිංහල කතා කරන මිනිස්සුන්ගෙ බාසාවට ඇහුං කං දුන්න නං කොයිතරං වැදගත් සේවයක් සිද්ද වෙන්න තිබුනාද කියන එක හොඳ ප්‍රශ්නයක්.
කතා කරන බාසාව අව්යක්තයි, ශාස්ත්‍රීය ලේඛනයට සුදුසු නැතැයි කියන කතාවෙන් අදහස් කරන්නෙ මොකක්ද කියලා තේරුම් ගන්න අමාරුයි. අව්යක්ත කියන වදනයෙන් පාන්ඩිත්යය, බහුශ්‍රැත බව, දැන උගත් කම ආදිය නැහැයි කියලා අදහස් කරනවා නං එතන වෙන්නේ වස වැරැද්දක්. පාන්ඩිත්යය වගේ දේවල් තියෙන්නෙ බාසාවෙ නෙවෙයි. ඒ කියන්නෙ වචනවල වත් වියාකරනයේ වත් නෙවෙයි. පාන්ඩිත්යය තියෙන්නෙ කියන දේවල. පාන්ඩිත්යය ප්‍රකාශ කරන්න අවශ්ය වචන නැන්නම් තියෙන තැනකිං ඒ වදන ඈඳා ගන්න පුලුවං. සංස්කෘත, පාලි, විදග්ධ සිංහල, දෙමල, නැත්තං ඉංගිරිසි බාසාවෙන් ඒ අවශ්ය වචන සොයාගන්න පුලුවං. ඒක සිංහල බාසාවේ ඉතිහාසය දන්න ඕනෑ ම කෙනෙක් දන්න දෙයක්.
මෙන්න පාන්ඩිත්යය ප්‍රකාශ වෙන වාක්යයක් :
භාෂාව සම්බන්ධයෙන් පමණක් නොව වෙනත් කවර විෂය ක්ෂේත්‍රයක් සම්බන්ධයෙන් වුව ද මතභේද හෝ මතවාද ඇතිවීම ශාස්ත්‍රයාගේ අභ්‍යුදයට හිතකර වේ.
(ජේ. බී දිසානායක, නූතන සිංහල ලේඛන ව්‍යාකරණය, සංඥාපනය. කොළඹ 1990 : 4 වෙනි පිට)
(ජේ. බී දිසානායක, නූතන සිංහල ලේඛන ව්‍යාකරණය, සංඥාපනය. කොළඹ 1990 : 4 වෙනි පිට)
(මේ වගේ වාක්ය දාස්ගානක් ඕනෑම පොතකින් සොයා ගන්න පුලුවං. මේ වාක්යය තෝරා ගත්තේ මගේ පොත් ගොනුවෙන් බාසාව ගැන ලිය වුනු පොත් අතරින් අතට අහු උන පොත ඒක නිසයි.)
ඒ වාක්යය කතා කරන බාසාවෙන් මෙහෙම ලියන්න පුලුවං :
'බාසාව ගැන විතරක් නෙවෙයි වෙන කොයිම විෂයක් ගැන උනත් මත බේද හරි මත වාද හරි ඇතිවෙන එක ශාස්ත්‍රයේ දියුනුවට හොඳයි.'
එහෙම ලිව්වොත් ඒ වාක්යය ශාස්ත්‍රීය නැද්ද? ඒක තේරෙන්නෙ නැද්ද? දැන් අහන්න පුලුවං ඇයි කතා කරන සිංහලයේ සාත්තරේ නැත්තං සෑස්තරේ, එහෙමත් නැත්තං සාස්තරේ වගේ වචන තියෙද්දි ශාස්ත්‍රය කියන සංස්කෘත වචනෙ යෙදුවෙ කියලා. ඒකට උත්තරේ මේකයි. ශාස්ත්‍රය වෙනුවට සමහර තැනක සාත්තරේ යොදන්න පුලුවං උනාට මේ අවස්ථාවට යෝග්ය ශාස්ත්‍රය මයි. නමුත් ශාස්ත්‍රයා කියන සතා කතා කරන බාසාවේ නැහැ. "අන්න සාත්තරයා එනවා" කිව්වහම අදහස් කෙරෙන්න පුලුවං ස්ත්තරකාරයා කියන එක මිසක් ශාස්ත්‍රය කියන එක නෙවෙයි. ඒක මොකක් උනත් මහාචාර්ය දිසානායකගේ වාක්යය තවත් උගතෙකුට මිසක් සාමාන්ය සිංහල පාඨකයෙකුට තේරුං ගන්න ටිකක් අමාරු වෙන්න පුලුවං කියල හිතෙනවා. කතා කරන බාසාවට පරිවර්තනය කරපු වාක්යය තේරුං ගන්න එක ඒ තරං අමාරු නැහැ කියලත් හිතෙනවා. මහාචාර්ය දිසානායකගේ පොත සාමාන්ය පාඨකයො ගැන ම හිතලා ලියූ එකක් නොවෙයි. ඒ හින්ද වරදක් නැහැ කියන්නත් පුලුවං.
මහාචාර්ය දිසානායක කියන දෙය තෙරුං ගන්න ඒ තරම්ම අපහසු නැතත් මහාචාර්ය බලගල්ලේ කියන දේ තේරුං ගන්න හුඟක් අමාරුයි. මෙන්න ඒ වාක්යය :
'භාෂා' නම් මුඛ්‍ය වශයෙන් භාෂණ ව්‍යවහාරය වන බවත් ලේඛනය මගින් අපේක්ෂිත වූයේ 'ශ්‍රව්‍ය' හෙවත් ශ්‍රවණේන්ද්‍රිය ග්‍රහ්‍ය වූ වාක් සංකේතවලින් සමන්විත භාෂණය, 'දෘශ්‍ය' හෙවත් දර්ශනේන්ද්‍රිය ග්‍රහ්‍ය වූ ලේඛ්‍ය සංකේත (Graphic Symbols) මගින් නියෝජනය කිරීම බවත් ඉහත භාෂා නිර්වචනයෙහි 'වාක් සංකේත' (2.1.3) යන්නට කළ අර්ථ විවරණයෙහි ලා පෙන්වා දෙන ලදි.
(මහාචාර්ය විමල් ජී. බලගල්ලේ, භාෂා අධ්‍යයනය හා සිංහල ව්‍යවහාරය, කොළඹ 1995: 106 පිටුව)
(මහාචාර්ය විමල් ජී. බලගල්ලේ, භාෂා අධ්‍යයනය හා සිංහල ව්‍යවහාරය, කොළඹ 1995: 106 පිටුව)
මේ වාක්යය අපේ සාමාන්ය කතා කරන සිංහලට පහත පේන විදිහට පරිවර්තනය කරන්න පුලුවං:
'භාෂාව කියන්නෙ මූලික වසයෙන් කතා ව්යවහාරයයි කියන එක කලින් සඳහන් කලා. ලිවීමෙන් බලොපොරොත්තු වෙන්නෙ කනට ඇහෙන දේ ඇහැට පෙනෙන සංකේතවලින් (අකුරුවලින්) ඉදිරිපත් කිරීමයි. මේ අදහස ඉහතින් භාෂා යන්න නිර්වචනය කිරීම සඳහා 'වාක් සංකේත' (2.1.3) තේරුං කරද්දී කිව්වා.'
මහාචාර්ය බලගල්ලේගේ වාක්යය ලියලා තියෙන්නෙ හොඳ විදග්ධ බාසාවෙන්. ඒක තේරුං ගන්න පුලුවන් තවත් උගතෙකුට විතරයි. මේ පොත ලියලා තියෙන්නෙත් එහෙම උග් පාඨක වරිගයක් ගැන පමනක් හිතලා නං, ඒක සාමාන්ය මිනිස්සුන්ගෙ බාසාවට පරිවර්තනය කිරීම වැරදි වැඩක් වෙන්න පුලුවං. කෙනෙකුට කියන්න පුලුවං ඒ පොත ශාස්ත්‍රීය කෘතියක් නිසා ශාස්ත්‍රීය භාෂාවෙන් තමයි ලිවිය යුත්තෙ කියලා. ඒ උනත් සාමාන්ය පාඨකයින්ටත් තේරුං ගන්න පුලුවන් නං ඒක වරදක් කියන්න බැහැ.
ශාස්ත්‍රීය ලේඛනයක් සකස් කිරීමට අවශ්ය වචන සාමාන්ය කතා ව්යවහාරයේ නැත්නං ඒවා තියෙන තැනකින් අපේ කතා බාසාවට ඈඳා ගන්න කිසිම බැරිකමක් නැහැ. පාලි, සංස්කෘත, දෙමල, ඉංගිරිසි ආදී ඕනම බාසාවකින් උවමනා කරන වචන අරගන්න අපට පුලුවනි. ලෝකයේ හැම බාසාවක්ම එහෙම කරන බව අපි දන්නවා. සිංහල බාසාවට ඇතුල් වෙලා තියෙන සිංහල වචන රාසියක් තියෙන බව රහසක් නෙවෙයි. කතා කරන බාසාවෙන් ලියන්න පුලුවන්ද කියන ප්‍රශ්නයේදී ඉදිරිපත් කරන එක වැරදි අදහසක් තමයි කතා කරන බාසාවේ වාං මාලාව බොහොම සීමා සහිතයි කියන එක. සීමාව ඇතිවෙන්නෙ බාසාව නිසා නෙවෙයි කතා කරන්නේ මොකක් ගැනද, මොන අවස්ථාවේද ආදී බාසාවෙන් බාහිර දේ නිසයි. ගම්බද ගොවියෙක් ගොවිතැන ගැන කතා කරන කොට උද්භිද විද්යාවට අවශ්ය වදන එයිට උවමනා වෙන්නෙ නැහැ. එහෙම උවමනා වුනොත් එයාට උද්භිද විද්යා වචනවක් නයට ගන්න එක විතරයි කරන්න තියෙන්නෙ. කතා කරන බාසාවෙන් ලියන තැනැත්තාට සම්පූර්න නිදහස තියෙනවා ඕන තැනකින් තමන්ට උවමනා කරන වචන අරගන්න. ඒ නිසා කතා කරන ව්යවහාරයේ වචන සංඛ්යාව සීමිතයි කියන කතාව පිලිගන්න බැහැ.
කතා ව්යවහාරයත් ලේඛන ව්යවහාරයත් අතර වෙනස තියෙන්නෙ වියාකරනයේ ය කියන එක තමයි අවධාරනය කරන්න ඕන. කතාකරන බාසාවේ වියාකරනයක් නැහැයි කියන අයත් ඉන්නවා. ඒ වියාකරනය කියන්නෙ මොකක්ද දන්නෙ නැති අය. එහෙම නැත්තං විදග්ධ වියාකරනය විතරයි හරි වියාකරනය කියලා හිතන අය. වියාකරනයක් නැතුව බාසාවක් ලියන්නේ හෝ කතා කරන්නේ කොහොමද කියන ප්‍රශ්නය තමන්ගෙන් ම අහන්නෙ නැති නිසායි කතා කරන බාසාවේ වියාකරනයක් නෑ කියන්නේ. වියාකරනයක් නැති බාසාවක් තියෙන්න බැහැ. වියාකරනය කියන්නේ බාසාව හැසිරෙන විදිහටයි - බාසාව භාවිතා වෙන විදිහටයි. වියාකරන නීති රීති නෙවෙයි වියාකරනය කියන්නේ. නීති රීතිවලින් සිද්ද වෙන්නෙ බාසාව භාවිතා කෙරෙන හැටි පෙන්වා දීමයි - විස්තර කිරීමයි. බොහොම දෙනෙක්, වැඩි වශයෙන් ම විදග්ධ පක්ෂයේ අය, වියාකරන නීති රීති පද්ධතිය වැඳුම් පිදුම් ලැබිය යුතු දෙයක් හැටියට සලකල, ඒ නීති රීති කිසිදාක වෙනස් නොවෙන, වෙනස් නොකල යුතු දායාදයක් කියලා හිතනවා. 'බාසාව' ව්යවහාර වෙන හැටි වෙනස් වෙනවා. ඒකට කමක් නැහැ. නමුත් වියාකරනය වෙනස් වෙන්නෙ නැහැ.' ඒ එක මතයක්. 'බාසාවත් වියාකරනයත් දෙකම වෙනස් වෙන්නෙ නැහැ. ඒක වෙනස් වෙන්න ඉඩ දෙන්න බැහැ.' ඒ තවත් මතයක්. මේ වගේ විස්වාස තියෙන අය අදහනව බාසාව පිරිසිදුව, නිර්මලව, තියා ගන්න ඕන කියල. ඒක කරන්න බැරි බව ලෝකයේ ඕන ම බාසාවක් ගැන විපරං කරන කොට පේන්න තියෙනවා. ඒ උනත් තමන්ගෙ අදහස්වලට පටහැනි හින්ද බොහොම දෙනෙක් ඒ තත්වය පිලිගන්න කැමති නැහැ. අපේ වැදගත් ම පැරනිවියාකරන පොත, ඒ කියන්නෙ සිදත් සඟරාව, ව්යවහාරයට විශේෂ තැනක් දෙනවා. ඒ නිසයි 'වහරනුසෙරෙන් සපයා' කියලා කිව්වේ. ඒ මහාවාක්යය අමක කරලා තමයි සමහරු ව්යවහාරයේ නැත් විදග්ධ වියාකරන ප්‍රාකාරයකින් නව මගක යන බාසාවේ ගමන වලක්කන්න බලන්නෙ.
ලේඛන බාසාවේ තියෙන, කතා ව්යවහාරයේ නැති, ඒ නිසා මැරිල දරදඬු වෙච්ච, පරන, සංකීර්න පැටලිලි බහුල වියාකරනය වෙනුවට කතා කරන බාසාවේ තියෙන්නෙ අතිශයින් ම සරල, ප්‍රානවත් වියාකරනයක්.
හැම තිස්සේ ම වගේ භාවිතා වෙන අවසාන ක්‍රියා දිහා බැලුවහම කතා ව්යවහාරයේ එන ආඛ්යාත භාවිතයේ ඇති ලිහිල් බව හොඳින් පෙනේවි:
| මම, අපි උඹ, උඹලා එයා, ඒගොල්ල මිනිහා, මිනිස්සු ගෑනි, ගෑනු | } | යනවා / ගියා කරනවා / කෙරුවා (කලා) එනවා / ආවා |
ඕනෑ ම වියාකරන පොතක බැලුවොත් කතා කරන සිංහලයේ තියෙන මේ රූප දෙක වෙනුවට රූප රාසියක් දකින්න තියෙනවා. ලිඛිත බාසාවේ භාවිතා වෙන ආශිර්වාද ක්‍රියාව කතා කරන බාසාවේ ගියාවෙ, තිබිච්චාව, තිබුනාවෙ, කරපුවාවෙ ආදි වශයෙන් පුරුෂ භේද, සංඛ්යා භේද, කාල භේද කිසිවක් ම නැති එක ම ප්‍රත්ය රූපයකින් තමයි තියෙන්නෙ. ලිඛිත බාසාවෙ එන වේවා රූපය යෙදෙන්නේ 'සුබ අලුත් අවුරුද්දක් වේවා, එසේම වේවා, ආයුබෝ වේවා, (ආයුබෝවා)' වගේ කීප පලක පමනයි. කතා කරන බාසාවේ මිශ්‍ර ක්‍රියා, පූර්ව ක්‍රියා, විධි ක්‍රියා ප්රයෝජ්ය ක්‍රියා ආදාය රූප ආකෘතිය අතින් ලියන බාසාවෙන් වෙනස් උනත් රූප සංඛ්යාව අතින් විසාල වෙනසක් නැහැයි කියන්න පුලුවනි. ලිඛිත බාසාවේ තියෙන 'මින්' ප්‍රත්යාන්ත මිශ්‍ර ක්‍රියාව (කියමින්, බලමින්) 'යමිං, එමිං' වගේ කීප පලක ඇරෙන්න අභාවයට ගිහිං ඇති බවයි පේන්නෙ. 'කරපන්, කරපල්ලා, කරපිය, කරවු' වගේ විධි ක්‍රියා රූපත් දැනටමත් අභාවයට ගිහිල්ලා නැත්තං, සමාජ හේතු නිසා අභාවයට යමින් තියෙනවා වගෙයි. ලිඛිත බාසාවේ අසම්භාව්ය රූපය (ගියහොත්) ලිහිල් වෙලා 'ගියොත්' වෙලා තියෙනවා. ප්රයෝජ්ය ක්‍රියාවත්, (කරවනවා) සැකයත් අපේක්ෂාවත් ප්‍රකාශ කරන (යාවි, බලාවි) සංශයාර්ථ ක්‍රියාවත් ලියන බාසාවෙත් කතා කරන බාසාවෙත් වෙනසක් නැතුව භාවිතා වෙනවා. ලේඛන බාසාවේ අනාගත කාල රූප හැටියට සැලකෙන 'යන්නම්', 'යමු' ක්‍රියා පද කතා බාසාවේ ඊප්සාර්ථය ප්‍රකාශ කිරීමටයි යෙදෙන්නේ.
ලේඛන බාසාවට අවශ්ය හැටියට ගැනෙන කාල, පුරුෂ, සංඛ්යා භේද ආදී ලක්ෂන ඔක්කෝ ම කතා කරන බාසාවේ තියෙනවා. ඒ වගේ ම අවසාන, පූර්ව, නිරුත්සාහක වගේ ආඛ්යාත වර්ගත් කතා කරන ව්යවහාරයේ තියෙනවා. ඒ උනත් ඒව හැම ක්‍රියා පදයක් පාසාම යෙදෙන්නෙ නැහැ. ලිංග භේදය කතා ව්යවහාරයේ නැහැ.
මෙහෙම බැලුවහම ලිඛිත බාසාවේ තියෙන ක්‍රියා වර්ග ඔක්කොම කතා කරන බාසාවේත් තියෙනවා. අවසාන ක්‍රියාව, අසම්භාව්ය ක්‍රියාව, සංශයාර්ථ ක්‍රියාව, විධි ක්‍රියාව, ආශිර්වාද ක්‍රියාව, මිශ්‍ර ක්‍රියාව, පූර්ව ක්‍රියාව ලියන බාසාවේ නැති ඊප්සිතාර්ථ ක්‍රියාව කතා බාසාවෙ තියෙනව. සාමාන්යයෙන් වියාකරන පොත්වල සඳහන් කරන ප්රයෝජ්ය ක්‍රියාව අපට පෙනෙන්නේ විශේෂ ක්‍රියා පදයක් හැටියට නෙවෙයි, අනිත් ක්‍රියා හැම එකක ම තේරුම වෙනස් කරන ක්‍රියා පදයක් හැටියටයි. මේ උදාහරන ඵලකයේ ප්‍රයෝජ්යය වෙන ම ක්‍රියාවක් හැටියට නොයෙදුවේ ඒ නිසයි. කතා කරන බාසාවේ ක්‍රියා ගොනු කලොත් මේ වගේ ඵලකයක් හදන්න පුලුවන්.
කතා ව්යවහාරයේ ක්‍රියාපද ක්‍රමය ලේඛන බාසාවේ ක්‍රියා පද ක්‍රමයට වැඩිය හුඟක් සරල බව ඒ ඵලකය දිහා බැලුවහම පේනවා. අවසාන, අවසාන ප්රයෝජ්ය, අවසාන නිරුත්සාහක ක්‍රියා තුන අනතීතයි - වර්තමාන, අනාගත දෙකටම එක රූපයයි. අනිත් අනතීත කාල රූප ඔක්කො ම අනාගත කාලයි. අතීත රූප තියෙන්නෙ අවසාන, අවසාන ප්රයෝජ්ය සහ අවසාන නිරුත්සාහක ක්‍රියා තුනටත් පූර්ව, පූර්ව ප්රයෝජ්ය ක්‍රියා දෙකටත් විතරයි. පූර්ව ක්‍රියා ස්වභාවයෙන් ම අනතීත නිසා එහෙම හිතුවත් ඇත්ත වශයෙන් "කරලා යන්නං" කියන කොට "කරලා" යන ක්‍රියාව "යන්නං" කියන ක්‍රියාවේ කාලයට අයිතියි කියන්න පුලුවං. ඒ හින්ද පූර්ව ක්‍රියාව අනියත කාලයි කියන එක තමයි හරි කියලා හිතෙනවා. සංඛ්යා භේදය මධ්යම පුරුෂ විධික්‍රියාවටත් උත්තම පුරුෂ ඊප්සාර්ථ ක්‍රියාවටත් පමනක් සීමි වෙලා. අනිත් ක්‍රියා පද සියල්ල ම අනියත පුරුෂයි.
ලේඛන ව්යවහාරයේ බොහො ම ජනප්‍රිය නමුත් වරදවා භාවිතා කෙරෙන කර්මකාරක වාක්ය කතා කරන බාසාවේ නැහැ. "මිනිසා විසින් ගස කපන ලදි" වගේ අස්වාභාවික ව්යවහාරයක් ස්වාභාවික කතා බාසාවෙ නැහැ. සමහර වෙලාවල "මිනිසා විසින් ගස කැපුවා" නැත්නම් "මිනිසා ගස කපන ලදී" වගේ වාක්යත් දකින්න ලැබෙනවා. කතා කරන බාසාව වක්‍ර යෙදුම් නැති බාසාවක්. ඒ නිසා මේ වැනි වාක්ය වෙනුවට කතා ව්යවහාරයේ තියෙන්නෙ 'මිනිහා ගහ කැපුවා' යන්නයි. කතා ව්යවහාරයේ 'විහිං' යෙදෙන්නේ තමන්ට ම යමක් කර ගත්ත බව කීමට. 'එයා විහිං කර ගත්ත දේ' වගේ යෙදුම්වල පමනයි. ඒ වගේ වාක්යවල වියාකරන දෝසයක් නැහැ.
කතා කරන බාසාවේත් ලියන බාසාවේත් වඩාත් ම පැටලිලි තියෙන්නෙ ආඛ්යාත පදේය කියන එක කවුරුත් දන්නවා. ඒ නිසා බොහොම දෙනෙක් ලේඛනයේදී නොයෙක් පටලැවිලිවලිං දුක් විඳින බව රහසක් නෙවෙයි. නමුත් බාසාව කතා කරන අය කතාවේදී එහෙම පැටලිලිවලට මූන පාන්නෙ නැහැ. ඒකට හේතුව කතා කරන බාසාව ඉබේ ම ස්වාභාවිකව කටට එන නිසයි. ලියන බාසාව අමුතුවෙන් ඉගෙන ගන්න ඕන. ඒක දෙවෙනි බාසාවක්. ඒක ආයාසයෙන් ඉගෙන ගන්න ඕන. පරිනත ලේඛකයෝ වැරදි නොකරන එක ඇත්ත. නමුත් බොහො ම දෙනෙක් වැරදි කරන එකත් ඇත්ත. බාසාව කතා කරන මිනිස්සු වැරදි නොකරන එකත් ඇත්ත. වැරදි කලොත් අහගෙන ඉන්න තැනැත්තාට කියන දේ නොතේරී යන්න පුලුවනි. ඒ නිසයි වැරදි සිද්ද නොවෙන්නෙ. කතා ව්යවහාරයේ එන ආඛ්යාත රූප තිහකටත් වැඩි ගනනක් මේ ඵලක සටහනේ තිබුනත් ඒවා ඉතාමත් සරලයි. ඇරත් ඒ රූපවලින් සාමාන්යයෙන් නිතර නිතර භාවිතා වෙන්නෙ ස්වල්පයයි. ඒ ස්වල්පය භාවිතා කිරීමේදී උනත් බාසාව කතා කරන අය අපි කලින් සඳහන් කල කාල භේද, සංඛ්යා භේද, පුරුෂ භේද වගේ දේවල් ගැන හිතන්නෙ නැහැ. ඒවා ඉබේට ම නිරවද්ය විදිහට යෙදෙනවා. ඒ නිසා ගැටලු ඇති වෙන්න හේතුවක් නැහැ.
ලියන බාසාවේ තවත් වැරදි ඇතිවෙන තැනක් තමයි නාම පද භාවිතය. ආඛ්යාතයත් කතෘ පදයක් තමයි වාක්යයෙ අවශ්ය අංග දෙක. බාසාව තේරුං ගන්න නං ඒවා නිසි පිලිවෙලට සම්බන්ද වෙන්න ඕන. "මහත්තයා පලයං" කිව්වොත් වැරදියි. "මහත්තයා යන්න" කියලයි කියන්න ඕන. ආඛ්යාත පදේට සුදුසු විදිහට නාම පදේ නිවැරදි විභක්තියේ තියෙන්න ඕන. කතා ව්යවහාරයේ ක්‍රියා පද සංඛ්යා භේදය, පුරුෂ භේදය, ලිංග භේදය ආදිය අතින් වෙනස් වෙන්නේ ඉතාම කලාතුරකින් නිසා උක්ත ආඛ්යාත සම්බන්ධය ආරක්ෂා කර ගැනීම බොහෝ ම ලේසි දෙයක්. ඒ වගේ ම නාම විභක්තිත් කතා කරන බාසාවේ තියෙන්නෙ සීමිත ගනනක්. ඒ නිසා උක්තාඛ්යාත සම්බන්දය ආරක්ෂා කරගැනීම බොහොම පහසුයි. මිනිහා, ගෑනිය, ගස් වගේ ලිංගිකව වෙනස් නාම පද ගත්තොත් කොහොමද ඒවා කථා ව්යවහාරයේ වර නැගෙන්නෙ
මේවායින් ක්‍රියා පදයක් එක්ක සම්බන්ධ ප්‍රථමා / කර්ම පදයත් ආලපන පදත් විතරයි.
මිනිහා, මිනිහෙක්, යනවා / මිනිස්සු යනවා
ගෑනි, ගෑනියෙක් යනවා / ගෑනු යනවා
ගහ, ගහක් වැටෙනවා / ගස් වැටෙනවා
මිනිහෝ වරෙං
ගෑනියේ වරෙං
අනිත් නාම පද ක්‍රියාවට ආධාර වෙනවා මිසක් ක්‍රියාවට වියාකරන වශයෙන් සම්බන්ද වෙන්නෙ නැහැ: 'මම මිනිහාට පොත දුන්නා', 'මම මිනිහාගෙන් පොත ගත්ත', 'මම මිනිහාගේ පොත් ගත්තා', කියන මේ වාක්යවල සම්බන්දෙ තියෙන්නෙ 'මම' කියන කතෘ පදෙයි 'දුන්නා, ගත්තා' ආදි ක්‍රියාපදයි අතරෙයි. අනිත් පද නිසා කිසිම වෙනසක් වෙලා නැහැ. ලේඛන බාසාවෙත් එහෙම තමයි. එකම වෙනස ලේඛන බාසාවේ කර්ම විභක්තියට විශේෂ පද තියෙන එක පමනයි. ඒවා උක්ත වෙන්නෙ නැහැ. ලේඛන බාසාවේ එන 'මිනිසකු', 'මිනිසකුට', 'ගැහැනියක', 'ගැහැනියකට' වගේ උච්චාරනයට අපහසු රූප වෙනුවට 'මිනිහෙක්', 'මිනිහෙකුට', 'ගෑනියෙක්', 'ගෑනියෙකුට' යන පදයි කතා ව්යවහාරයේ තියෙන්නෙ. අනියත ගතිය හඟවන 'එක්' ප්‍රත්යය අක් ප්‍රත්යයට වඩා ස්වාභාවිකයි කියලා හිතෙනවා. 'කිරිල්ලක්', 'ඇතින්නක්' වගේ ශබ්ද එක කාලෙකදි ඒ විදහටම තිබුනත් බාසාව පරිනාමය වෙන කොට 'කිරිල්ලියක්', 'ඇතින්නියක්' හැටියට හැඩ ගැහිලා තියෙනවා. 'මිනිහෙක් මිනිහෙක් අල්ල ගත්තා' කියන වාක්යයේ කතෘ කර්ම දෙක ම එක රූපෙකින් තිබුනත් ඒ වාක්යය තේරුම් ගන්න බැරි කමක් නැහැ. දෙවෙනි 'මිනිහෙක්', 'මිනිසකු' යන්නට මාරු කරන්න අවශ්ය නැහැ. ලිඛිත බාසාවේත් කතා ව්යවහාරයේත් වචන අනුපිලිවෙල අනුව පලමුවෙනි 'මිනිහෙක්' යන්න කතෘ පදයයි. එතකොට දෙවෙනි 'මිනිහෙක්' කර්ම පදයයි. සිංහල බාසාවට ආවේනික ක්‍රමයයි ඒ.
සර්වනාම පද භාවිතා කරන විදිහේ වෙනසක් තියෙනවා ලියන බාසාවත් කතා කරන බාසාවත් අතර. උත්තම පුරුෂ 'මම, අපි' කතා කරන බාසාවේ යෙදෙන්නේ ලේඛන බාසාවේ යෙදෙන විදිහට නෙවෙයි. කතා කරන බාසාවේ 'මම යනවා', 'මං යනවා' කියන වාක්ය දෙකම නිවැරදියි. 'මා යනවා', 'මා යන්නේ' වගේ විදග්ධ යෙදීම් කතා කරන බාසාවට හුරු නැහැ. කතා කරන බාසාවෙ තියෙන්නෙ 'මං යන්නේ' කියන එකයි. කතා ව්යවහාරයේ 'මා' යන්න භාවිතා වෙන්නෙ නැහැ. භාවිතා වෙන්නෙ කර්ම විභක්ති රූප 'මාව' පමනයි: 'එයා මාව දැක්කා.' සමහර උදවිය 'එයා මං දැක්කා' කියලත් කියනවා. අනිත් විභක්තිවල අනුක්ත 'මා' යන්නෙ 'ආ' කාරය කෙටි වෙලා 'මට, මගේ, මගෙන්' ආදිය හැදිල තියෙනවා.
'මා' යන්න අනුක්ත විභක්ති රූපයක්ය කියන අය ම අනුක්තයක් කතෘ පදයක් හැටියට ගැනීම නිවැරදියි කියන්නෙ නොහොමද කියලා තේරුං ගන්න අමාරුයි. 'මා යන්නේ' කියන වාක්ය කෑල්ලෙ 'යන්නේ' කියන වචනය ආඛ්යාත පදයක් නූනත් ඒක ආඛ්යාතයකට අයිති සේවය කරන කෘදන්ත පදයක්. ඒ හින්ද ඒකෙන් කියවෙන ක්‍රියාව කරන්නා උක්තයක් විය යුතුයි කියලා හිතා ගන්න පුලුවන්. 'මා' කර්ම විභක්ති රූපයක් නං ඒක උක්ත වෙන්න බැහැ. ඒ අනුව 'මා' උක්තයක් හැටියට ගැනීම වැරදියි. කේ. ජයතිලක එයාගෙ නූතන සිංහල ව්‍යාකරණයේ මුල් පොත කියන පොතේ (128 පිට) මෙන්න මෙහෙම කියනවා: 'වාක්‍යයක ඇතැම් විට කර්තෘ උක්ත වෙයි. තවත් විටක කර්මය උක්ත වෙයි. කඒතෘ උක්ත වුවත් කර්මය උක්ත වුවත් වර්තමානයෙහි පිළිගැනී ඇති රීතිය අනුව ඒ උක්තය සිටිය යුත්තේ ප්‍රථමා විභක්තියෙනි.' [කර්මය උක්ත වෙනවැයි කියල කතාව පිලිගන්න පුලුවං කමක් නැහැ.] 'එහෙත් උක්තය ගත යුතු විභක්තීන් හෝ ආඛ්යාත එකඟත්වය සම්බන්ධයෙන් පුරාතනයෙහි සම්භාව්‍ය ලේඛකයන් අතර පවා සම්මතයක් නොපැවති බව....' ජයතිලක සඳහන් කරනවා (එම පිටුව). දැන් ලේඛනයේ භාවිතා කරන 'මා' යන්න අනුක්තයක් හැටියට ගැනීම සම්ප්‍රදායට අනුව යැයි හිතන්න උවමනාවක් නැහැ. මම, මා, මං යන රූප තුන ම ප්‍රථමා විභක්ති රූප හැටියට පිලිගන්න කිසි ම බැරිකමක් නැහැ.
කර්මයක් උක්ත වෙනවා කියන කතාව පරස්පර විරෝධී කතාවක්. උක්ත වෙන නාම පදය ප්‍රථමා විභක්තියෙන් තියෙන්න ඕන. කර්ම විභක්ති රූපයක් ප්‍රථමා විභක්ති රූපයක් හැටියට ගන්න බැරි නිසා 'උක්ත කර්ම' කියන රීතියක් හදා ගත්ත බවයි පේන්නේ. 'මා' වගේ කර්ම විභක්ති රූප ප්‍රථමා විභක්ති රූප හැටියට ගන්න තියෙන අකමැත්තයි මේ පටලැවිල්ලට හේතුව. කතෘ පදයටත් කර්ම පදයටත් එකම රූපය භාවිතා කිරීම සිංහල බාසාවේ හොඳට පේන්න තියෙනවා. 'මිනිහා / මිනිස්සු හවසට ගෙදර යනවා', 'හවසට ගෙදර යන මිනිහා / මිනිස්සු අපි දැක්කා.' පලමුවෙනි වාක්යයේ 'මිනිස්සු' ප්‍රථමා විභක්තියේ. දෙවෙනි වාක්යයේ 'මිනිස්සු' කර්ම විභක්තියේ. එහෙම බැලුවාම 'මා' යන්න ප්‍රථමා විභක්ති වෙන්න පුලුවන්. එතකොට ඔය උක්ත අනුක්ත ප්‍රශ්නය පැන නගින්නෙ නැහැ. කොහොම උනත් සිංහල කතා කරන කොට ඔව ප්‍රශ්නය නැහැ. කතා කරන සිංහලයේ 'මා' නැහැ. ඒ වෙනුවට තියෙන්නෙ 'මම' සහ 'මං' යන දෙකයි. ඒ දෙකම ප්‍රථමා විභක්ති පදයි. දෙකම උක්ත වෙන පදයි.
සර්ව නාම භාවිතයේදී ලේඛන බාසාවයි කතා කරන බාසාවයි අතර තවත් වැදගත් වෙනසක් තියෙනවා. ඒ ප්‍රථම පුරුෂ සර්වනාමපදය ගැනයි. 'ඔහු', 'ඈ', 'ඔවුහු' ආදිය හුඟක් සාකච්ඡාවට භාජන වෙලා තියෙනවා. මේ එකක් වත් කතා ව්යවහාරයේ නැහැ. කතා ව්යවහාරයේ තියෙන්නෙ ලිංග භේදය නැති 'එයා', 'මෙයා', 'ඔයා', (ඒක වචන), 'ඒ ගොල්ල', 'මේ ගොල්ල', 'ඔය ගොල්ල' (බහු වචන) කියන පදයි. 'ඌ', 'මූ', ආදිය භාවිතයෙන් ඈත් වෙලා. මධ්යම පුරුෂයේ 'තෝ', 'තා', 'තී', 'තොපි', ආදිය ලියන කියන රීති දෙකේම අභාවයට ගිහිං. 'ඔබ' කියන සර්ව නාම පදය ලිඛිත භාෂාවටත් දේශන භාෂාවටත් සීමා වෙලා තිබුනත් තමන්ට වැඩිය මොන හේතුවක් නිසා හෝ උසස්ය කියන තැනක ඉන්න කෙනෙකුට ආමන්ත්‍රනය කරන කොටත් භාවිතා වෙනවා. 'තමුන්නාන්සේ', 'තමුසෙ' කියලත් බොහොම භාවිතා වෙනවා. දැන් 'තමා' කියන එකත් ජනප්‍රියයි කියලා පේන්න තියෙනවා.
කතා ව්යවහාරයේ වැදගත් ලක්ෂනයක් තමයි උච්චාරනය. ලේඛනයට අවශ්ය හැටියට පිලිගැනෙන ශබ්ද කීපයක් ම කතාවේ දී ඉවත් වෙලා තියෙනවා. කතා කරන බාසාවෙන් ලියනකොට සමහර වෙලාවට මේ ගැන ප්‍රශ්න ඇති වෙන්නත් ඉඩ තියෙනවා. සහමුලින් ම සිංහලට හුරු වෙච්ච වචනවලට මහප්‍රාන බලෙං ඇතුල් කරන්න ඕන නැහැ. 'බාසාව' කියන වචනය තියෙද්දී තවමත් බොහොම දෙනෙක්, ඒ කියන්නෙ උගත් අය, 'භාෂාව' කියලා කියනවා. සංස්කෘත, පාලි වචන සිංහලට හුරු විදිහට බිඳිලා ඇවිල්ල නැත් නං ඒ හැටියට ම සද්ද කරන එක සාමාන්ය දෙයක්. කතා ව්යවහාරයට අනුව ලියන කොට මේක ප්‍රශ්නයක් කර ගන්න ඕන නැහැ. 'ලේඛනය' තවම 'ලේකනය' වෙලා නැහැ. 'විභක්ති' ත් එහෙමයි. 'විබත්' යන්න කතා ව්යවහාරයේ නැහැ. 'කථා' 'කතා' වෙලා. ඒ නිසා 'කථා' කියල කියන්න අවශ්ය නැහැ. උගත් අය දේශනා පවත්වන කොට පුරුද්දට ගිහින් මහප්‍රාන සද්ද කරනවා. ඒක පුදුමයක් නෙවෙයි. නූගත්ය කියන අයත් බොහොම වෙලාවට සංස්කෘත වචන පාලි වචන මහප්‍රාන ඇතුව උච්චාරනය කරනවා. එහෙම දේවල් 'වහරනුසෙරෙන් සපයා' යන සිදත් සඟරා අවවාදයට අනුව භාවිතා කිරීමයි කලයුත්තේ.
මහප්‍රාන ශබ්ද ගැන කී දේවල් ෂ ශ ස ශබ්ද ගැනත් කිය හැකියි. මම මේ ලිපියේ ශබ්ද සද්ද යන වචන දෙක ම යොදා ගත්තා. 'ශබ්ද' වියාකරන ශාස්ත්‍රයේ පාරිභාෂික වචනයක් හැටියටයි යෙදුවේ. එහෙම එහාට මෙහාට යන්න, උඩහට පල්ලෙහාට යන්න පුලුවං කමක් බාසාවට තියෙන්න ඕන. ශාස්ත්‍රීය අදහසක් නං ප්‍රකාශ කරන්නේ ඒ ශාස්ත්‍රයට අවශ්ය වචන යොදන්න ඕන. 'ශබ්ද' පදය වියාකරන ශාස්ත්‍රයට අදාල තැනක යෙදුවට මම අනිත් තැන්වල යොදන්නේ 'සද්ද' කියන වචනේ. 'ටකරං වහල උඩට වැස්ස වැටෙන ශබ්දෙ' කියලා ලියනවාට වැඩිය ස්වාභාවිකයි 'ටකරං වහල උඩට වැස්ස වැටෙන සද්දෙ' කියලා ලිව්වොත්. කතා ව්යවහාරයේ ණ න ළ ල භේදය නැහැ. කිසි කෙනෙක් නයනු දෙක දෙවිදියකටත් ල යනු දෙක දෙවිදිහකටත් වෙනස් කරලා සද්ද කරනවා මම අහලා නැහැ. ඒ භේදය අවශ්යය කියලා කියන්නෙ 'න' කාර දෙකත් 'ල' කාර දෙකත් නිවැරදිව භාවිතා කෙරුවම වචන හරියට තේරුං ගන්න පුලුවන් කියන මුසාවාදය නිසයි. ශබ්ද ශාස්තුයේ කෙල පැමිනි කෙනෙකුට උනත් කියන්න බැහැ සිංහල කතා කරන කෙනෙක් ශබ්ද කරන්නේ 'න' යන්න ද 'ණ' යන්න ද කියල. නමුත් ඒ අකුරු තියෙන වචනයක් කියපු හැටියේ ඒක තේරුං ගන්න පුලුවංත ල, ළ දෙක ගැන කියන්න තියෙන්නෙත් එච්චරයි.
'න ණ ල ළ' භේදය ගැන කිසිම එකඟත්වයක් පන්ඩිතයන් අතරවත් නැහැ. ඒ භේදය ආරක්ෂා කරන්න මහන්සි ගන්න එක විහිලුවක් හැටියටයි අපට පේන්නේ.
ලිඛිත බාසාවේ තියෙන වියාකරන නීති රීති රාසිය ඉගෙන ගෙන ඒ විදග්ධ බාසාව හරියට ලියන්න පුලුවං කම තියෙන්නෙ කී දෙනාටද කියන එක හොයල බලන්න වටිනවා. පොත්පත්වලින් පත්තර සඟරාවලින් විතරක් නෙවෙයි නවීන විද්යුත් මාධ්යවලිනුත් ඕනෑම වෙලාවක සාවද්ය යෙදුම් කීපයක් සටහන් කරගන්න පුලුවං. ඒ වගේ වැරදි බාසාවට කරන අපරාදයක්. මෙතෙන්දි පැන නගින ප්‍රශ්නය තමයි අපට ප්‍රානවත් ස්වාභාවික බාසාවක් තියෙද්දි මේ කවුරුවත් කතා නොකරන කෘත්‍රිම බාසාවක් භාවිතා කරන්නේ ඇයි කියන එක.
විදග්ධ බාසාව හුවා දක්වන උදවිය සමහර විට හිතනවා ඇති කතා කරන බාසාව ගැඹුරු හෝ සංකීර්න අදහස් ප්‍රකාශ කරන්න අවශ්ය ශක්තිය නැති බාසාවක් ය කියලා. ඒක පිලිගන්න බැරි අදහසක්. වැරදි අදහසක්. බාසාවේ ප්‍රකාශන ශක්තිය තියෙන්නෙ වාංමාලාවේත් ශෛලියෙත් මිසක් වියාකරනයේ නෙවෙයි කියන එක කවුරුත් දන්න දෙයක්. කතා කරන බාසාව කියන්නෙ කවුරුත් කතා කරන බාසාව. උගත් නූගත් හැමෝ ම කතා කරන බාසාව. පන්ඩිත හාමුදුරුවරු, ඉස්කෝල ගුරුවර ගුරුවරියො, විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්ය මහාචාර්යවරු හරි වෙන ඕනෑම ගනයක උගත්තු කතා කරන බාසාවේ උගත් වචන තියෙනවා. සාමාන්ය ගැමියෙක්, ගොවියෙක් නැත්තං ධීවරයෙක් කතා කරන බාසාවේ උගත් ස්වභාව නැතිවෙන්න පුලුවං. කතා කරන බාසාව මේ දෙවර්ගයේ, ඒ කියන්නෙ විදග්ධ අවිදග්ධ දෙවර්ගයේ මිශ්‍රනයයි. ඒ බාසාවේ ශක්තියත් ඒකයි. උදාහරනයක් හැටියට 'ශක්තිය' කියන වචනය ම ගන්න පුලුවනි. ඒ වෙනුවට බොහෝ වෙලාවට 'සත්තිය' කියලත් කියනවා. ඒ 'ශක්තිය' කියන වචනෙ 'අවිදග්ධ' බාසාවෙන් යෙදීමක්. මේ දෙකෙන් එකක් තෝරා ගැනීම ඒ ඒ අවස්ථාවට යෝග්ය හැටියට කරන්න පුලුවනි. විදග්ධ බාසාවෙ වචන ඕන තරං කතා කරන බාසාවේ තියෙනවා. කතා කරන බාසාවේ නැති වචන විදග්ධ බාසාවෙන් නයට ගන්න බැරිකමක් නැහැ. මේ බාසා දෙක අතර තියෙන වෙනස පේන්නෙ වචනවල නෙවෙයි කියලා කිව්වෙ ඒ නිසයි. වෙනස තියෙන්නෙ කතා ව්යවහාරයේ තියෙන සරල වියාකරනයයි ලිඛිත බාසාවේ තියෙන සංකීර්න වියාකරනයයි අතරයි:
'කතී වෙණ මීයන' (ගුත්තිල)
ලේඛකයා ගැන වැඩිදුර තොරතුරු සඳහා -
1) විකිපීඩියා විශ්වකෝශ සටහන
ලේඛන බාසාවට අවශ්ය හැටියට ගැනෙන කාල, පුරුෂ, සංඛ්යා භේද ආදී ලක්ෂන ඔක්කෝ ම කතා කරන බාසාවේ තියෙනවා. ඒ වගේ ම අවසාන, පූර්ව, නිරුත්සාහක වගේ ආඛ්යාත වර්ගත් කතා කරන ව්යවහාරයේ තියෙනවා. ඒ උනත් ඒව හැම ක්‍රියා පදයක් පාසාම යෙදෙන්නෙ නැහැ. ලිංග භේදය කතා ව්යවහාරයේ නැහැ.
මෙහෙම බැලුවහම ලිඛිත බාසාවේ තියෙන ක්‍රියා වර්ග ඔක්කොම කතා කරන බාසාවේත් තියෙනවා. අවසාන ක්‍රියාව, අසම්භාව්ය ක්‍රියාව, සංශයාර්ථ ක්‍රියාව, විධි ක්‍රියාව, ආශිර්වාද ක්‍රියාව, මිශ්‍ර ක්‍රියාව, පූර්ව ක්‍රියාව ලියන බාසාවේ නැති ඊප්සිතාර්ථ ක්‍රියාව කතා බාසාවෙ තියෙනව. සාමාන්යයෙන් වියාකරන පොත්වල සඳහන් කරන ප්රයෝජ්ය ක්‍රියාව අපට පෙනෙන්නේ විශේෂ ක්‍රියා පදයක් හැටියට නෙවෙයි, අනිත් ක්‍රියා හැම එකක ම තේරුම වෙනස් කරන ක්‍රියා පදයක් හැටියටයි. මේ උදාහරන ඵලකයේ ප්‍රයෝජ්යය වෙන ම ක්‍රියාවක් හැටියට නොයෙදුවේ ඒ නිසයි. කතා කරන බාසාවේ ක්‍රියා ගොනු කලොත් මේ වගේ ඵලකයක් හදන්න පුලුවන්.
| ක්‍රියා වර්ග | රූපය | වර්තමාන අනාගත කාල භේදය | අතීත කාල භේදය | සංඛ්යා | පුරුෂ භේදය |
| 1. අවසාන | කරනවා | - | කලා, කෙරුවා | - | අනියතයි |
| 2. අවසාන ප්රයෝජ්ය | කරවනවා | - | කෙරෙවුවා | - | " |
| 3. අවසාන නිරුත්සාහක | කෙරෙනවා | - | කෙරුනා | - | " |
| 4. අසම්භාව්ය | කලොත් කෙරුවොත් | අනාගත | - | - | අනියතයි |
| 5. අසම්භාව්ය ප්රයෝජ්ය | කෙරෙවුවොත් | " | - | - | " |
| 6. අසම්භාව්ය නිරුත්සාහක | කෙරුනොත් | - | - | - | අනියතයි |
| 7. සංශයාර්ථ | කරාවි | අනාගත | - | - | ප්‍රථම |
| 8. සංශයාර්ථ ප්රයෝජ්ය | කරවාවි | " | - | - | " |
| 9. සංශයාර්ථ නිරුත්සාහක | කෙරේවි | " | - | - | " |
| 10. විධි | කරන්න | අනාගත | - | - | මධ්යම |
| " | කරපන් | " | - | - | " |
| " | කරපිය | " | - | - | " |
| " | කරපල්ලා | " | - | බහු | " |
| " | කරපියවු | " | - | " | " |
| 11. විධි ප්රයෝජ්ය | කරවන්න | අනාගත | - | - | " |
| " | කරවපන් | " | - | - | " |
| " | කරවපිය | " | - | - | " |
| " | කරවපල්ලා | " | - | බහු | " |
| " | කරවපියවු | " | - | " | " |
| 12. ආශිර්වාද ක්‍රියා | කරවපුවාවෙ | අනාගත | - | - | ප්‍රථම |
| " | කරපුදෙන් | " | - | - | " |
| " | කෙරුවාවෙ | " | - | - | " |
| 13. ආශිර්වාද ප්රයෝජ්ය | කෙරෙව්වාවෙ | අනාගත | - | - | ප්‍රථම |
| 14. ආශිර්වාද නිරුත්සාහක | කෙරිච්චාවෙ | අනාගත | - | - | " |
| " | කෙරුනාවෙ | " | - | - | " |
| 15. ඊප්සාර්ථ | කරන්නම් | අනාගත | - | ඒක | උත්තම |
| 16. ඊප්සාර්ථ | කරමු | අනාගත | - | බහු | " |
| 17. ඊප්සාර්ථ ප්රයෝජ්ය | කරවන්නම් | අනාගත | - | ඒක | " |
| " | කරවමු | " | - | බහු | " |
| 18. මිශ්‍ර ක්‍රියා | කර කර | අනියත | - | - | අනියත |
| 19. මිශ්‍ර ප්රයෝජ්ය | කරව කරවා | " | - | - | " |
| 20. මිශ්‍ර නිරුත්සාහක | කෙරි කෙරී | " | - | - | " |
| 21. පූර්ව ක්‍රියා | - | - | කරලා | - | අනියත |
| 22. පූර්ව ප්රයෝජ්ය | - | - | කරවලා | - | " |
කතා ව්යවහාරයේ ක්‍රියාපද ක්‍රමය ලේඛන බාසාවේ ක්‍රියා පද ක්‍රමයට වැඩිය හුඟක් සරල බව ඒ ඵලකය දිහා බැලුවහම පේනවා. අවසාන, අවසාන ප්රයෝජ්ය, අවසාන නිරුත්සාහක ක්‍රියා තුන අනතීතයි - වර්තමාන, අනාගත දෙකටම එක රූපයයි. අනිත් අනතීත කාල රූප ඔක්කො ම අනාගත කාලයි. අතීත රූප තියෙන්නෙ අවසාන, අවසාන ප්රයෝජ්ය සහ අවසාන නිරුත්සාහක ක්‍රියා තුනටත් පූර්ව, පූර්ව ප්රයෝජ්ය ක්‍රියා දෙකටත් විතරයි. පූර්ව ක්‍රියා ස්වභාවයෙන් ම අනතීත නිසා එහෙම හිතුවත් ඇත්ත වශයෙන් "කරලා යන්නං" කියන කොට "කරලා" යන ක්‍රියාව "යන්නං" කියන ක්‍රියාවේ කාලයට අයිතියි කියන්න පුලුවං. ඒ හින්ද පූර්ව ක්‍රියාව අනියත කාලයි කියන එක තමයි හරි කියලා හිතෙනවා. සංඛ්යා භේදය මධ්යම පුරුෂ විධික්‍රියාවටත් උත්තම පුරුෂ ඊප්සාර්ථ ක්‍රියාවටත් පමනක් සීමි වෙලා. අනිත් ක්‍රියා පද සියල්ල ම අනියත පුරුෂයි.
ලේඛන ව්යවහාරයේ බොහො ම ජනප්‍රිය නමුත් වරදවා භාවිතා කෙරෙන කර්මකාරක වාක්ය කතා කරන බාසාවේ නැහැ. "මිනිසා විසින් ගස කපන ලදි" වගේ අස්වාභාවික ව්යවහාරයක් ස්වාභාවික කතා බාසාවෙ නැහැ. සමහර වෙලාවල "මිනිසා විසින් ගස කැපුවා" නැත්නම් "මිනිසා ගස කපන ලදී" වගේ වාක්යත් දකින්න ලැබෙනවා. කතා කරන බාසාව වක්‍ර යෙදුම් නැති බාසාවක්. ඒ නිසා මේ වැනි වාක්ය වෙනුවට කතා ව්යවහාරයේ තියෙන්නෙ 'මිනිහා ගහ කැපුවා' යන්නයි. කතා ව්යවහාරයේ 'විහිං' යෙදෙන්නේ තමන්ට ම යමක් කර ගත්ත බව කීමට. 'එයා විහිං කර ගත්ත දේ' වගේ යෙදුම්වල පමනයි. ඒ වගේ වාක්යවල වියාකරන දෝසයක් නැහැ.
කතා කරන බාසාවේත් ලියන බාසාවේත් වඩාත් ම පැටලිලි තියෙන්නෙ ආඛ්යාත පදේය කියන එක කවුරුත් දන්නවා. ඒ නිසා බොහොම දෙනෙක් ලේඛනයේදී නොයෙක් පටලැවිලිවලිං දුක් විඳින බව රහසක් නෙවෙයි. නමුත් බාසාව කතා කරන අය කතාවේදී එහෙම පැටලිලිවලට මූන පාන්නෙ නැහැ. ඒකට හේතුව කතා කරන බාසාව ඉබේ ම ස්වාභාවිකව කටට එන නිසයි. ලියන බාසාව අමුතුවෙන් ඉගෙන ගන්න ඕන. ඒක දෙවෙනි බාසාවක්. ඒක ආයාසයෙන් ඉගෙන ගන්න ඕන. පරිනත ලේඛකයෝ වැරදි නොකරන එක ඇත්ත. නමුත් බොහො ම දෙනෙක් වැරදි කරන එකත් ඇත්ත. බාසාව කතා කරන මිනිස්සු වැරදි නොකරන එකත් ඇත්ත. වැරදි කලොත් අහගෙන ඉන්න තැනැත්තාට කියන දේ නොතේරී යන්න පුලුවනි. ඒ නිසයි වැරදි සිද්ද නොවෙන්නෙ. කතා ව්යවහාරයේ එන ආඛ්යාත රූප තිහකටත් වැඩි ගනනක් මේ ඵලක සටහනේ තිබුනත් ඒවා ඉතාමත් සරලයි. ඇරත් ඒ රූපවලින් සාමාන්යයෙන් නිතර නිතර භාවිතා වෙන්නෙ ස්වල්පයයි. ඒ ස්වල්පය භාවිතා කිරීමේදී උනත් බාසාව කතා කරන අය අපි කලින් සඳහන් කල කාල භේද, සංඛ්යා භේද, පුරුෂ භේද වගේ දේවල් ගැන හිතන්නෙ නැහැ. ඒවා ඉබේට ම නිරවද්ය විදිහට යෙදෙනවා. ඒ නිසා ගැටලු ඇති වෙන්න හේතුවක් නැහැ.
ලියන බාසාවේ තවත් වැරදි ඇතිවෙන තැනක් තමයි නාම පද භාවිතය. ආඛ්යාතයත් කතෘ පදයක් තමයි වාක්යයෙ අවශ්ය අංග දෙක. බාසාව තේරුං ගන්න නං ඒවා නිසි පිලිවෙලට සම්බන්ද වෙන්න ඕන. "මහත්තයා පලයං" කිව්වොත් වැරදියි. "මහත්තයා යන්න" කියලයි කියන්න ඕන. ආඛ්යාත පදේට සුදුසු විදිහට නාම පදේ නිවැරදි විභක්තියේ තියෙන්න ඕන. කතා ව්යවහාරයේ ක්‍රියා පද සංඛ්යා භේදය, පුරුෂ භේදය, ලිංග භේදය ආදිය අතින් වෙනස් වෙන්නේ ඉතාම කලාතුරකින් නිසා උක්ත ආඛ්යාත සම්බන්ධය ආරක්ෂා කර ගැනීම බොහෝ ම ලේසි දෙයක්. ඒ වගේ ම නාම විභක්තිත් කතා කරන බාසාවේ තියෙන්නෙ සීමිත ගනනක්. ඒ නිසා උක්තාඛ්යාත සම්බන්දය ආරක්ෂා කරගැනීම බොහොම පහසුයි. මිනිහා, ගෑනිය, ගස් වගේ ලිංගිකව වෙනස් නාම පද ගත්තොත් කොහොමද ඒවා කථා ව්යවහාරයේ වර නැගෙන්නෙ
| විභක්තිය | ඒක වචන | බහුවචන |
| ප්‍රථමා | මිනිහා, ගෑනි, ගහ | මිනිස්සු, ගෑනු, ගස් |
| කර්ම | මිනිහා, ගෑනි මිනිහාව, ගෑනිව, ගහ | මිනිස්සු, ගෑනු මිනිස්සුන්ව, ගෑනුන්ව, ගස් |
| සම්ප්‍රදාන | මිනිහාට, ගෑනිට, ගහට | මිනිස්සුන්ට, ගෑනුන්ට, ගස්වලට |
| අවධි | මිනිහාගෙන්, ගෑනිගෙන්, ගහෙන් | මිනිස්සුන්ගෙන්, ගෑනුන්ගෙන්, ගස්වලින් |
| සම්බන්ධ | මිනිහාගේ, ගෑනිගේ, ගහේ | මිනිස්සුන්ගේ, ගෑනුන්ගේ, ගස්වල |
| ආලපන | මිනිහෝ, ගෑනියේ | මිනිස්සුනේ, ගෑනුනේ |
මේවායින් ක්‍රියා පදයක් එක්ක සම්බන්ධ ප්‍රථමා / කර්ම පදයත් ආලපන පදත් විතරයි.
මිනිහා, මිනිහෙක්, යනවා / මිනිස්සු යනවා
ගෑනි, ගෑනියෙක් යනවා / ගෑනු යනවා
ගහ, ගහක් වැටෙනවා / ගස් වැටෙනවා
මිනිහෝ වරෙං
ගෑනියේ වරෙං
අනිත් නාම පද ක්‍රියාවට ආධාර වෙනවා මිසක් ක්‍රියාවට වියාකරන වශයෙන් සම්බන්ද වෙන්නෙ නැහැ: 'මම මිනිහාට පොත දුන්නා', 'මම මිනිහාගෙන් පොත ගත්ත', 'මම මිනිහාගේ පොත් ගත්තා', කියන මේ වාක්යවල සම්බන්දෙ තියෙන්නෙ 'මම' කියන කතෘ පදෙයි 'දුන්නා, ගත්තා' ආදි ක්‍රියාපදයි අතරෙයි. අනිත් පද නිසා කිසිම වෙනසක් වෙලා නැහැ. ලේඛන බාසාවෙත් එහෙම තමයි. එකම වෙනස ලේඛන බාසාවේ කර්ම විභක්තියට විශේෂ පද තියෙන එක පමනයි. ඒවා උක්ත වෙන්නෙ නැහැ. ලේඛන බාසාවේ එන 'මිනිසකු', 'මිනිසකුට', 'ගැහැනියක', 'ගැහැනියකට' වගේ උච්චාරනයට අපහසු රූප වෙනුවට 'මිනිහෙක්', 'මිනිහෙකුට', 'ගෑනියෙක්', 'ගෑනියෙකුට' යන පදයි කතා ව්යවහාරයේ තියෙන්නෙ. අනියත ගතිය හඟවන 'එක්' ප්‍රත්යය අක් ප්‍රත්යයට වඩා ස්වාභාවිකයි කියලා හිතෙනවා. 'කිරිල්ලක්', 'ඇතින්නක්' වගේ ශබ්ද එක කාලෙකදි ඒ විදහටම තිබුනත් බාසාව පරිනාමය වෙන කොට 'කිරිල්ලියක්', 'ඇතින්නියක්' හැටියට හැඩ ගැහිලා තියෙනවා. 'මිනිහෙක් මිනිහෙක් අල්ල ගත්තා' කියන වාක්යයේ කතෘ කර්ම දෙක ම එක රූපෙකින් තිබුනත් ඒ වාක්යය තේරුම් ගන්න බැරි කමක් නැහැ. දෙවෙනි 'මිනිහෙක්', 'මිනිසකු' යන්නට මාරු කරන්න අවශ්ය නැහැ. ලිඛිත බාසාවේත් කතා ව්යවහාරයේත් වචන අනුපිලිවෙල අනුව පලමුවෙනි 'මිනිහෙක්' යන්න කතෘ පදයයි. එතකොට දෙවෙනි 'මිනිහෙක්' කර්ම පදයයි. සිංහල බාසාවට ආවේනික ක්‍රමයයි ඒ.
සර්වනාම පද භාවිතා කරන විදිහේ වෙනසක් තියෙනවා ලියන බාසාවත් කතා කරන බාසාවත් අතර. උත්තම පුරුෂ 'මම, අපි' කතා කරන බාසාවේ යෙදෙන්නේ ලේඛන බාසාවේ යෙදෙන විදිහට නෙවෙයි. කතා කරන බාසාවේ 'මම යනවා', 'මං යනවා' කියන වාක්ය දෙකම නිවැරදියි. 'මා යනවා', 'මා යන්නේ' වගේ විදග්ධ යෙදීම් කතා කරන බාසාවට හුරු නැහැ. කතා කරන බාසාවෙ තියෙන්නෙ 'මං යන්නේ' කියන එකයි. කතා ව්යවහාරයේ 'මා' යන්න භාවිතා වෙන්නෙ නැහැ. භාවිතා වෙන්නෙ කර්ම විභක්ති රූප 'මාව' පමනයි: 'එයා මාව දැක්කා.' සමහර උදවිය 'එයා මං දැක්කා' කියලත් කියනවා. අනිත් විභක්තිවල අනුක්ත 'මා' යන්නෙ 'ආ' කාරය කෙටි වෙලා 'මට, මගේ, මගෙන්' ආදිය හැදිල තියෙනවා.
'මා' යන්න අනුක්ත විභක්ති රූපයක්ය කියන අය ම අනුක්තයක් කතෘ පදයක් හැටියට ගැනීම නිවැරදියි කියන්නෙ නොහොමද කියලා තේරුං ගන්න අමාරුයි. 'මා යන්නේ' කියන වාක්ය කෑල්ලෙ 'යන්නේ' කියන වචනය ආඛ්යාත පදයක් නූනත් ඒක ආඛ්යාතයකට අයිති සේවය කරන කෘදන්ත පදයක්. ඒ හින්ද ඒකෙන් කියවෙන ක්‍රියාව කරන්නා උක්තයක් විය යුතුයි කියලා හිතා ගන්න පුලුවන්. 'මා' කර්ම විභක්ති රූපයක් නං ඒක උක්ත වෙන්න බැහැ. ඒ අනුව 'මා' උක්තයක් හැටියට ගැනීම වැරදියි. කේ. ජයතිලක එයාගෙ නූතන සිංහල ව්‍යාකරණයේ මුල් පොත කියන පොතේ (128 පිට) මෙන්න මෙහෙම කියනවා: 'වාක්‍යයක ඇතැම් විට කර්තෘ උක්ත වෙයි. තවත් විටක කර්මය උක්ත වෙයි. කඒතෘ උක්ත වුවත් කර්මය උක්ත වුවත් වර්තමානයෙහි පිළිගැනී ඇති රීතිය අනුව ඒ උක්තය සිටිය යුත්තේ ප්‍රථමා විභක්තියෙනි.' [කර්මය උක්ත වෙනවැයි කියල කතාව පිලිගන්න පුලුවං කමක් නැහැ.] 'එහෙත් උක්තය ගත යුතු විභක්තීන් හෝ ආඛ්යාත එකඟත්වය සම්බන්ධයෙන් පුරාතනයෙහි සම්භාව්‍ය ලේඛකයන් අතර පවා සම්මතයක් නොපැවති බව....' ජයතිලක සඳහන් කරනවා (එම පිටුව). දැන් ලේඛනයේ භාවිතා කරන 'මා' යන්න අනුක්තයක් හැටියට ගැනීම සම්ප්‍රදායට අනුව යැයි හිතන්න උවමනාවක් නැහැ. මම, මා, මං යන රූප තුන ම ප්‍රථමා විභක්ති රූප හැටියට පිලිගන්න කිසි ම බැරිකමක් නැහැ.
කර්මයක් උක්ත වෙනවා කියන කතාව පරස්පර විරෝධී කතාවක්. උක්ත වෙන නාම පදය ප්‍රථමා විභක්තියෙන් තියෙන්න ඕන. කර්ම විභක්ති රූපයක් ප්‍රථමා විභක්ති රූපයක් හැටියට ගන්න බැරි නිසා 'උක්ත කර්ම' කියන රීතියක් හදා ගත්ත බවයි පේන්නේ. 'මා' වගේ කර්ම විභක්ති රූප ප්‍රථමා විභක්ති රූප හැටියට ගන්න තියෙන අකමැත්තයි මේ පටලැවිල්ලට හේතුව. කතෘ පදයටත් කර්ම පදයටත් එකම රූපය භාවිතා කිරීම සිංහල බාසාවේ හොඳට පේන්න තියෙනවා. 'මිනිහා / මිනිස්සු හවසට ගෙදර යනවා', 'හවසට ගෙදර යන මිනිහා / මිනිස්සු අපි දැක්කා.' පලමුවෙනි වාක්යයේ 'මිනිස්සු' ප්‍රථමා විභක්තියේ. දෙවෙනි වාක්යයේ 'මිනිස්සු' කර්ම විභක්තියේ. එහෙම බැලුවාම 'මා' යන්න ප්‍රථමා විභක්ති වෙන්න පුලුවන්. එතකොට ඔය උක්ත අනුක්ත ප්‍රශ්නය පැන නගින්නෙ නැහැ. කොහොම උනත් සිංහල කතා කරන කොට ඔව ප්‍රශ්නය නැහැ. කතා කරන සිංහලයේ 'මා' නැහැ. ඒ වෙනුවට තියෙන්නෙ 'මම' සහ 'මං' යන දෙකයි. ඒ දෙකම ප්‍රථමා විභක්ති පදයි. දෙකම උක්ත වෙන පදයි.
සර්ව නාම භාවිතයේදී ලේඛන බාසාවයි කතා කරන බාසාවයි අතර තවත් වැදගත් වෙනසක් තියෙනවා. ඒ ප්‍රථම පුරුෂ සර්වනාමපදය ගැනයි. 'ඔහු', 'ඈ', 'ඔවුහු' ආදිය හුඟක් සාකච්ඡාවට භාජන වෙලා තියෙනවා. මේ එකක් වත් කතා ව්යවහාරයේ නැහැ. කතා ව්යවහාරයේ තියෙන්නෙ ලිංග භේදය නැති 'එයා', 'මෙයා', 'ඔයා', (ඒක වචන), 'ඒ ගොල්ල', 'මේ ගොල්ල', 'ඔය ගොල්ල' (බහු වචන) කියන පදයි. 'ඌ', 'මූ', ආදිය භාවිතයෙන් ඈත් වෙලා. මධ්යම පුරුෂයේ 'තෝ', 'තා', 'තී', 'තොපි', ආදිය ලියන කියන රීති දෙකේම අභාවයට ගිහිං. 'ඔබ' කියන සර්ව නාම පදය ලිඛිත භාෂාවටත් දේශන භාෂාවටත් සීමා වෙලා තිබුනත් තමන්ට වැඩිය මොන හේතුවක් නිසා හෝ උසස්ය කියන තැනක ඉන්න කෙනෙකුට ආමන්ත්‍රනය කරන කොටත් භාවිතා වෙනවා. 'තමුන්නාන්සේ', 'තමුසෙ' කියලත් බොහොම භාවිතා වෙනවා. දැන් 'තමා' කියන එකත් ජනප්‍රියයි කියලා පේන්න තියෙනවා.
කතා ව්යවහාරයේ වැදගත් ලක්ෂනයක් තමයි උච්චාරනය. ලේඛනයට අවශ්ය හැටියට පිලිගැනෙන ශබ්ද කීපයක් ම කතාවේ දී ඉවත් වෙලා තියෙනවා. කතා කරන බාසාවෙන් ලියනකොට සමහර වෙලාවට මේ ගැන ප්‍රශ්න ඇති වෙන්නත් ඉඩ තියෙනවා. සහමුලින් ම සිංහලට හුරු වෙච්ච වචනවලට මහප්‍රාන බලෙං ඇතුල් කරන්න ඕන නැහැ. 'බාසාව' කියන වචනය තියෙද්දී තවමත් බොහොම දෙනෙක්, ඒ කියන්නෙ උගත් අය, 'භාෂාව' කියලා කියනවා. සංස්කෘත, පාලි වචන සිංහලට හුරු විදිහට බිඳිලා ඇවිල්ල නැත් නං ඒ හැටියට ම සද්ද කරන එක සාමාන්ය දෙයක්. කතා ව්යවහාරයට අනුව ලියන කොට මේක ප්‍රශ්නයක් කර ගන්න ඕන නැහැ. 'ලේඛනය' තවම 'ලේකනය' වෙලා නැහැ. 'විභක්ති' ත් එහෙමයි. 'විබත්' යන්න කතා ව්යවහාරයේ නැහැ. 'කථා' 'කතා' වෙලා. ඒ නිසා 'කථා' කියල කියන්න අවශ්ය නැහැ. උගත් අය දේශනා පවත්වන කොට පුරුද්දට ගිහින් මහප්‍රාන සද්ද කරනවා. ඒක පුදුමයක් නෙවෙයි. නූගත්ය කියන අයත් බොහොම වෙලාවට සංස්කෘත වචන පාලි වචන මහප්‍රාන ඇතුව උච්චාරනය කරනවා. එහෙම දේවල් 'වහරනුසෙරෙන් සපයා' යන සිදත් සඟරා අවවාදයට අනුව භාවිතා කිරීමයි කලයුත්තේ.
මහප්‍රාන ශබ්ද ගැන කී දේවල් ෂ ශ ස ශබ්ද ගැනත් කිය හැකියි. මම මේ ලිපියේ ශබ්ද සද්ද යන වචන දෙක ම යොදා ගත්තා. 'ශබ්ද' වියාකරන ශාස්ත්‍රයේ පාරිභාෂික වචනයක් හැටියටයි යෙදුවේ. එහෙම එහාට මෙහාට යන්න, උඩහට පල්ලෙහාට යන්න පුලුවං කමක් බාසාවට තියෙන්න ඕන. ශාස්ත්‍රීය අදහසක් නං ප්‍රකාශ කරන්නේ ඒ ශාස්ත්‍රයට අවශ්ය වචන යොදන්න ඕන. 'ශබ්ද' පදය වියාකරන ශාස්ත්‍රයට අදාල තැනක යෙදුවට මම අනිත් තැන්වල යොදන්නේ 'සද්ද' කියන වචනේ. 'ටකරං වහල උඩට වැස්ස වැටෙන ශබ්දෙ' කියලා ලියනවාට වැඩිය ස්වාභාවිකයි 'ටකරං වහල උඩට වැස්ස වැටෙන සද්දෙ' කියලා ලිව්වොත්. කතා ව්යවහාරයේ ණ න ළ ල භේදය නැහැ. කිසි කෙනෙක් නයනු දෙක දෙවිදියකටත් ල යනු දෙක දෙවිදිහකටත් වෙනස් කරලා සද්ද කරනවා මම අහලා නැහැ. ඒ භේදය අවශ්යය කියලා කියන්නෙ 'න' කාර දෙකත් 'ල' කාර දෙකත් නිවැරදිව භාවිතා කෙරුවම වචන හරියට තේරුං ගන්න පුලුවන් කියන මුසාවාදය නිසයි. ශබ්ද ශාස්තුයේ කෙල පැමිනි කෙනෙකුට උනත් කියන්න බැහැ සිංහල කතා කරන කෙනෙක් ශබ්ද කරන්නේ 'න' යන්න ද 'ණ' යන්න ද කියල. නමුත් ඒ අකුරු තියෙන වචනයක් කියපු හැටියේ ඒක තේරුං ගන්න පුලුවංත ල, ළ දෙක ගැන කියන්න තියෙන්නෙත් එච්චරයි.
මහාචාර්ය බලගල්ලේ මේ ගැන කියන දේ වැදගත්:
සාම්ප්‍රදායික හැඳින්වීම අනුව 'ණ' යන්න මූර්ධන්‍ය වර්ගාන්තානුනාසිකය යැයිද 'න' යන්න දාන්ත්‍ය වර්ගාන්තානුනාසිකය යැයිද කියන නමුත් සිංහල භාෂකයන්ගේ සාමාන්ය උච්චාරණයෙහි ලා එබඳු වෙනසක් පසක් නොවේ......... ඒවා සාම්ප්‍රදායික අක්ෂර වින්‍යාසය මිස උච්චාරණමය වෙනසක් නොහොත් ශබ්ද දෙකක් නියෝජනය නොකරන බැවිනි.
(විමල් ජී. බලගල්ලේ, භාෂා අධ්‍යයනය හා සිංහල ව්‍යවහාරය, 1995, 178 පිටුව)
(විමල් ජී. බලගල්ලේ, භාෂා අධ්‍යයනය හා සිංහල ව්‍යවහාරය, 1995, 178 පිටුව)
'න ණ ල ළ' භේදය ගැන කිසිම එකඟත්වයක් පන්ඩිතයන් අතරවත් නැහැ. ඒ භේදය ආරක්ෂා කරන්න මහන්සි ගන්න එක විහිලුවක් හැටියටයි අපට පේන්නේ.
ලිඛිත බාසාවේ තියෙන වියාකරන නීති රීති රාසිය ඉගෙන ගෙන ඒ විදග්ධ බාසාව හරියට ලියන්න පුලුවං කම තියෙන්නෙ කී දෙනාටද කියන එක හොයල බලන්න වටිනවා. පොත්පත්වලින් පත්තර සඟරාවලින් විතරක් නෙවෙයි නවීන විද්යුත් මාධ්යවලිනුත් ඕනෑම වෙලාවක සාවද්ය යෙදුම් කීපයක් සටහන් කරගන්න පුලුවං. ඒ වගේ වැරදි බාසාවට කරන අපරාදයක්. මෙතෙන්දි පැන නගින ප්‍රශ්නය තමයි අපට ප්‍රානවත් ස්වාභාවික බාසාවක් තියෙද්දි මේ කවුරුවත් කතා නොකරන කෘත්‍රිම බාසාවක් භාවිතා කරන්නේ ඇයි කියන එක.
විදග්ධ බාසාව හුවා දක්වන උදවිය සමහර විට හිතනවා ඇති කතා කරන බාසාව ගැඹුරු හෝ සංකීර්න අදහස් ප්‍රකාශ කරන්න අවශ්ය ශක්තිය නැති බාසාවක් ය කියලා. ඒක පිලිගන්න බැරි අදහසක්. වැරදි අදහසක්. බාසාවේ ප්‍රකාශන ශක්තිය තියෙන්නෙ වාංමාලාවේත් ශෛලියෙත් මිසක් වියාකරනයේ නෙවෙයි කියන එක කවුරුත් දන්න දෙයක්. කතා කරන බාසාව කියන්නෙ කවුරුත් කතා කරන බාසාව. උගත් නූගත් හැමෝ ම කතා කරන බාසාව. පන්ඩිත හාමුදුරුවරු, ඉස්කෝල ගුරුවර ගුරුවරියො, විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්ය මහාචාර්යවරු හරි වෙන ඕනෑම ගනයක උගත්තු කතා කරන බාසාවේ උගත් වචන තියෙනවා. සාමාන්ය ගැමියෙක්, ගොවියෙක් නැත්තං ධීවරයෙක් කතා කරන බාසාවේ උගත් ස්වභාව නැතිවෙන්න පුලුවං. කතා කරන බාසාව මේ දෙවර්ගයේ, ඒ කියන්නෙ විදග්ධ අවිදග්ධ දෙවර්ගයේ මිශ්‍රනයයි. ඒ බාසාවේ ශක්තියත් ඒකයි. උදාහරනයක් හැටියට 'ශක්තිය' කියන වචනය ම ගන්න පුලුවනි. ඒ වෙනුවට බොහෝ වෙලාවට 'සත්තිය' කියලත් කියනවා. ඒ 'ශක්තිය' කියන වචනෙ 'අවිදග්ධ' බාසාවෙන් යෙදීමක්. මේ දෙකෙන් එකක් තෝරා ගැනීම ඒ ඒ අවස්ථාවට යෝග්ය හැටියට කරන්න පුලුවනි. විදග්ධ බාසාවෙ වචන ඕන තරං කතා කරන බාසාවේ තියෙනවා. කතා කරන බාසාවේ නැති වචන විදග්ධ බාසාවෙන් නයට ගන්න බැරිකමක් නැහැ. මේ බාසා දෙක අතර තියෙන වෙනස පේන්නෙ වචනවල නෙවෙයි කියලා කිව්වෙ ඒ නිසයි. වෙනස තියෙන්නෙ කතා ව්යවහාරයේ තියෙන සරල වියාකරනයයි ලිඛිත බාසාවේ තියෙන සංකීර්න වියාකරනයයි අතරයි:
| 'ඇදුර තුටු | නොවෙතියි |
| නොසිත අප සිප් | නොදතියි' |
'කතී වෙණ මීයන' (ගුත්තිල)
ඒ වාක්යවල එන 'නොවෙතියි', 'නොදතියි', 'කතී' යන වචනවල වියාකරනය පිලිබඳ පිරිසිදු රීතියක් නැහැ. මේවා බහුවචන අවසාන ක්‍රියා ද, සංශය වාචී ක්‍රියා ද? 'අප', 'මීයන' යනු කර්ම විභක්ති පද නම් ආඛ්යාත එක්ක සම්බන්ධ වෙන්න බැහැ. ඒ නිසා කෘත්‍රිම රීතියක් හදලා තියෙනවා, සංශයාර්ථය ප්‍රකාශ කරන ක්‍රියාවෙන් උක්ත වෙන කතෘ කර්ම විභක්තියෙන් තිබිය යුතුයි කියලා. කතෘ කෙනෙක් කර්මයක් වෙන්නෙ කෙසේද, කියන ප්‍රශ්නය කල්පනාවට ගන්න ඕන.
ලේඛන බාසාවේ කෘත්‍රිම ගතිය හොඳින් ම පෙනෙන්නේ ඒක ඉංගිරිසි, දෙමල වගේ දෙවෙනි බාසාවක් ඉගෙන ගන්න ආකාරයට ඉගෙන ගත යුතු නිසයි. කතා කරන බාසාවත් එක්ක සන්සන්දනය කරන කොට ලේඛන බාසාව මල බාසාවක් වගේ යි කියන්න පුලුවනි. ඒ බාසාව ආයාසයෙන් ඉගෙන ගෙන ආයාසයෙන් පරිහරනය කරන්න පුරුදු වෙන්න ඕන. 'මම යනවා, අපි යනවා' කිය කිය ඉන්න ලමයෙක් 'මම යමි, අපි යමු' වගේ දේවල් අමුතුවෙන් ඉගෙන ගන්න ඕනෑ. ඒක අමාරු වැඩක් නෙවෙයි කියන එක ඇත්ත. සමහර මිනිස්සු ඉන්නවා බාසා හත අටක් උනත් ලේසියෙන් ඉගෙන ගන්න පුලුවං. නමුත් එක ම බාසාව දෙවිදිහකට ඉගෙන ගන්න එක ශ්‍රමය අපතේ හැරීමක්. ඒ නැතත් අපි සමහර වෙලාවක දැකල තියෙන දෙයක් තමයි බොහොම දෙනෙක් මේ විදග්ධ බාසාව ලියන්නේ බොහොම ආයාසයෙන්ය කියන එක. ඒක කුමාරතුංග නිර්මානය කරපු හෙල බස ලියනවා කියනවා වගේ අමාරු වැඩක්. අපි හැම තිස්සේ ම භාවිතා කරන බාසාවෙන් ලියනවා නං කිසි ම ආයාසයක් නැතුව ලියන්න පුලුවනි. අපි එතකොට මහන්සි ගන්න ඕන ශෛලිය ගැන පමනයි.
ලිඛිත බාසාවෙන් ලිව්වත්, කතා බාසාවෙන් ලිව්වත් රීතියක්, ශෛලියක් නැත්තං කියවන්නාට තෘප්තියක් ලබාගන්න පුලුවං විදිහේ කෘතියක් බිහි වෙන්නෙ නැහැ. ලිඛිත බාසාවේ බොහොම වෙලාවට එක විදිහක දරදඬු කමක් පේන්න තියෙනවා. කතා කරන බාසාව ඪට වැඩිය සරලයි. ඊට වැඩිය ලිහිල්. ඊට වැඩිය ප්‍රානවත්. මේ ලක්ෂන ඉස්මතු වෙන විදිහට ලියන්නයි ශෛලියක් අවශ්ය වෙන්නෙ. හැම වාක්යයක්ම ආවා ගියා කෙරුවා ආදී ආකාරාන්ත ආඛ්යාතවලින් නිම උනොත් එතන තියෙන්නෙ ඒකාකාරී ගතියක්. ඒ භාවිතය ආවේය, ගියේය, කලේය ආදී ආඛ්යාත භාවිතයෙන් වෙනස් වෙන්නෙ නැහැ. එතනත් තියෙන්නෙ ඒකාකාරී ගතියක්. කතා කරන බාසාව කලාත්මක කාව්ය බාසාවක් හැටියට වර්දනය වෙන්නේ ඒ ඒ ලේඛකයාගේ ශෛලිය පදනම් කරගෙනයි.
කතා කරන බාසාවේ අගය තියෙන්නේ ඒ බාසාව ස්වාභාවිකව පරිනාමය වුනු නිසයි. ඒ බාසාව හැඩ ගැහිලා තියෙන්නේ ඒක කතා කරන මිනිස්සුන්ගේ උවමනාවට අනුවයි. ඒ ගොල්ලන්ගෙ අදහස් ප්‍රකාශ කරන්න ඕන විදිහටයි කියන එක පැහැදිලියි. ලේඛන බාසාව එක්තරා ප්‍රමානයකට කෘත්‍රිමව හැඩ ගැහිච්ච බාසාවක්. කර්ම කාරක යෝගය ගැන අපි කලින් සඳහන් කලා. කතා කරන බාසාවට ඒ වගේ කෘත්‍රිම යෙදුම් ඇතුලත් වෙන්නෙ නැහැ.
ලියන බාසාව බාසාවේ පරිනාමය ඇනහිටවනවා කියන අදහස භාෂා විශාරදයො පිලිගත් දෙයක්. ප්‍රංස බාසාව පිරිසිදුව තියාගන්න Academie Francaise කියන ආයතනය බොහොම මහන්සි ගත්ත. නමුත් වැඩක් සිදුවුනා කියලා කියන්න බැහැ. හෙල හවුලත් මෙහෙම වියාපාරයක් ගෙන ගියත් එයිනුත් සිංහල බාසාවට සෙතක් උනා නං ඒ අලුතෙන් වචන කීපයක් බාසාවට එකතු වුනු එක විකරයි. අනිත් අතට වැරදි වියාකරන ව්යවහාරත් හෙල හවුලෙන් බිහි උනා කියන්න පුලුවං. ලිඛිත බාසාව බාසාවේ පරිනාමය වලක්වනවා විතරක් නෙවෙයි, යල් පැනපු භාවිතා බාසාවට ආරෝපනය කරනවා. බාසාවක ස්වභාවය සදාකාලිකව වෙනස් වෙන එකයි. බාසාවේ දරදඬු යෙදුම් ආදිය බාසාවෙන් ඉවත් වෙන්නේ එහෙම වෙනස් වෙන්න නිදහස තියෙනවා නං විතරයි. ලියන බාසාවට ඒ නිදහස තියෙන්නෙ කලාතුරකින්. කතා කරන බාසාවේ ජීවය තමයි ඒ නිදහස.
[1997]
ලේඛන බාසාවේ කෘත්‍රිම ගතිය හොඳින් ම පෙනෙන්නේ ඒක ඉංගිරිසි, දෙමල වගේ දෙවෙනි බාසාවක් ඉගෙන ගන්න ආකාරයට ඉගෙන ගත යුතු නිසයි. කතා කරන බාසාවත් එක්ක සන්සන්දනය කරන කොට ලේඛන බාසාව මල බාසාවක් වගේ යි කියන්න පුලුවනි. ඒ බාසාව ආයාසයෙන් ඉගෙන ගෙන ආයාසයෙන් පරිහරනය කරන්න පුරුදු වෙන්න ඕන. 'මම යනවා, අපි යනවා' කිය කිය ඉන්න ලමයෙක් 'මම යමි, අපි යමු' වගේ දේවල් අමුතුවෙන් ඉගෙන ගන්න ඕනෑ. ඒක අමාරු වැඩක් නෙවෙයි කියන එක ඇත්ත. සමහර මිනිස්සු ඉන්නවා බාසා හත අටක් උනත් ලේසියෙන් ඉගෙන ගන්න පුලුවං. නමුත් එක ම බාසාව දෙවිදිහකට ඉගෙන ගන්න එක ශ්‍රමය අපතේ හැරීමක්. ඒ නැතත් අපි සමහර වෙලාවක දැකල තියෙන දෙයක් තමයි බොහොම දෙනෙක් මේ විදග්ධ බාසාව ලියන්නේ බොහොම ආයාසයෙන්ය කියන එක. ඒක කුමාරතුංග නිර්මානය කරපු හෙල බස ලියනවා කියනවා වගේ අමාරු වැඩක්. අපි හැම තිස්සේ ම භාවිතා කරන බාසාවෙන් ලියනවා නං කිසි ම ආයාසයක් නැතුව ලියන්න පුලුවනි. අපි එතකොට මහන්සි ගන්න ඕන ශෛලිය ගැන පමනයි.
ලිඛිත බාසාවෙන් ලිව්වත්, කතා බාසාවෙන් ලිව්වත් රීතියක්, ශෛලියක් නැත්තං කියවන්නාට තෘප්තියක් ලබාගන්න පුලුවං විදිහේ කෘතියක් බිහි වෙන්නෙ නැහැ. ලිඛිත බාසාවේ බොහොම වෙලාවට එක විදිහක දරදඬු කමක් පේන්න තියෙනවා. කතා කරන බාසාව ඪට වැඩිය සරලයි. ඊට වැඩිය ලිහිල්. ඊට වැඩිය ප්‍රානවත්. මේ ලක්ෂන ඉස්මතු වෙන විදිහට ලියන්නයි ශෛලියක් අවශ්ය වෙන්නෙ. හැම වාක්යයක්ම ආවා ගියා කෙරුවා ආදී ආකාරාන්ත ආඛ්යාතවලින් නිම උනොත් එතන තියෙන්නෙ ඒකාකාරී ගතියක්. ඒ භාවිතය ආවේය, ගියේය, කලේය ආදී ආඛ්යාත භාවිතයෙන් වෙනස් වෙන්නෙ නැහැ. එතනත් තියෙන්නෙ ඒකාකාරී ගතියක්. කතා කරන බාසාව කලාත්මක කාව්ය බාසාවක් හැටියට වර්දනය වෙන්නේ ඒ ඒ ලේඛකයාගේ ශෛලිය පදනම් කරගෙනයි.
කතා කරන බාසාවේ අගය තියෙන්නේ ඒ බාසාව ස්වාභාවිකව පරිනාමය වුනු නිසයි. ඒ බාසාව හැඩ ගැහිලා තියෙන්නේ ඒක කතා කරන මිනිස්සුන්ගේ උවමනාවට අනුවයි. ඒ ගොල්ලන්ගෙ අදහස් ප්‍රකාශ කරන්න ඕන විදිහටයි කියන එක පැහැදිලියි. ලේඛන බාසාව එක්තරා ප්‍රමානයකට කෘත්‍රිමව හැඩ ගැහිච්ච බාසාවක්. කර්ම කාරක යෝගය ගැන අපි කලින් සඳහන් කලා. කතා කරන බාසාවට ඒ වගේ කෘත්‍රිම යෙදුම් ඇතුලත් වෙන්නෙ නැහැ.
ලියන බාසාව බාසාවේ පරිනාමය ඇනහිටවනවා කියන අදහස භාෂා විශාරදයො පිලිගත් දෙයක්. ප්‍රංස බාසාව පිරිසිදුව තියාගන්න Academie Francaise කියන ආයතනය බොහොම මහන්සි ගත්ත. නමුත් වැඩක් සිදුවුනා කියලා කියන්න බැහැ. හෙල හවුලත් මෙහෙම වියාපාරයක් ගෙන ගියත් එයිනුත් සිංහල බාසාවට සෙතක් උනා නං ඒ අලුතෙන් වචන කීපයක් බාසාවට එකතු වුනු එක විකරයි. අනිත් අතට වැරදි වියාකරන ව්යවහාරත් හෙල හවුලෙන් බිහි උනා කියන්න පුලුවං. ලිඛිත බාසාව බාසාවේ පරිනාමය වලක්වනවා විතරක් නෙවෙයි, යල් පැනපු භාවිතා බාසාවට ආරෝපනය කරනවා. බාසාවක ස්වභාවය සදාකාලිකව වෙනස් වෙන එකයි. බාසාවේ දරදඬු යෙදුම් ආදිය බාසාවෙන් ඉවත් වෙන්නේ එහෙම වෙනස් වෙන්න නිදහස තියෙනවා නං විතරයි. ලියන බාසාවට ඒ නිදහස තියෙන්නෙ කලාතුරකින්. කතා කරන බාසාවේ ජීවය තමයි ඒ නිදහස.
[1997]
ලේඛකයා ගැන වැඩිදුර තොරතුරු සඳහා -
1) විකිපීඩියා විශ්වකෝශ සටහන
2) A multifaceted scholar; A birthday tribute to Prof. Siri Gunasinghe - සුනන්ද මහේන්ද්‍ර ලියූ ලිපියක්
